Nhìn vào diễn biến thực tế, có nhiều điểm cho thấy tái cơ cấu ngân hàng đứng trước yêu cầu triệt để và mạnh mẽ hơn.

Thứ nhất, theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nợ xấu và nợ dưới chuẩn của các ngân hàng Việt Nam ở mức 3,1% tổng dư nợ tại ngày 30/6/2011, tương đương 4 tỷ USD. Tuy nhiên, thực tế các vụ vỡ nợ gần đây cũng như khó khăn trong lĩnh vực bất động sản và chứng khoán (có 12% dư nợ, tương đương 12 tỷ USD), dự báo nợ xấu và nợ dưới chuẩn có thể còn tăng.

Thứ hai, mặc dù nhiều ngân hàng của Việt Nam đã đạt mức tỷ lệ đảm bảo vốn tự có tối thiểu trên 8%, nhưng tỷ lệ này cũng rất khác nhau giữa các ngân hàng. Tỷ lệ này sẽ bị sụt giảm rất nhanh nếu như hạch toán đúng dự phòng cho các khoản nợ xấu và nợ dưới chuẩn.

Thứ ba, diễn biến các cuộc đua lãi suất gần đây cho thấy rõ khó khăn về thanh khoản của hệ thống và nó đã phản ánh vào mức lãi suất qua đêm lên đến hơn 20% trong đầu tháng 10/2011. Vấn đề thanh khoản còn thể hiện ở việc nhiều cán bộ tín dụng tại nhiều ngân hàng cũng được giao nhiệm vụ đi tiếp thị trực tiếp khách hàng để huy động vốn tiết kiệm.

Từ thực tế đó, để tái cơ cấu thành công, cần xử lý được ba vấn đề chính là tình hình nợ xấu nổ chậm, tỷ lệ vốn chủ sở hữu thấp và thiếu thanh khoản trong hệ thống ngân hàng.

Để thực hiện mục tiêu trên, cần có những điều kiện cơ bản về việc xác định một cách rõ ràng và chính xác nhất có thể mức độ mất vốn của các ngân hàng trong bối cảnh kinh tế hiện nay. Xin lưu ý rằng, con số này phải được đưa ra từ các cuộc rà soát đặc biệt với nhiều chuyên gia tư vấn trong nước và quốc tế, chứ không phải con số trên sổ sách kế toán do các ngân hàng báo cáo vào công bố.

Trong đó, cần xác định rõ chất lượng tài sản, giá trị nợ xấu, nợ dưới chuẩn tại các ngân hàng thương mại và tính toán mức dự phòng rủi ro tín dụng, từ đó đánh giá mức độ đảm bảo của vốn tự có. Kế đó, phải giải quyết nợ xấu và thanh lý các tài sản không nằm trong hoạt động cốt lõi của ngân hàng.

Xin nhấn mạnh rằng, một số ngân hàng có thể sử dụng cơ chế như trái phiếu, đầu tư ủy thác qua hoạt động quỹ đầu tư để hạch toán các khoản tài trợ mang bản chất tín dụng và đầu tư vào cổ phiếu. Do đó, chất lượng tín dụng cần được đánh giá tổng thể hơn, bao gồm cả các khoản đầu tư tài chính và các khoản khác trên bảng cân đối tài sản và các tài khoản ngoại bảng, thay vì chỉ có dư nợ tín dụng.

Cuối cùng, Chính phủ có thể thành lập một ban tái cấu trúc quốc gia về hệ thống ngân hàng. Ban này sẽ yêu cầu các ngân hàng có vấn đề về vốn tự có phải tăng vốn hay sáp nhập; cung cấp bảo lãnh cho các khoản vay liên ngân hàng; lập quỹ tái cấu trúc và đầu tư vào các ngân hàng không tự tăng được vốn; đưa đề xuất lên Chính phủ về việc nới lỏng tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong một số trường hợp đặc biệt và đưa ra khung pháp lý để các ngân hàng có thể mua bán nợ xấu và nợ dưới chuẩn.

Nguồn: Đầu tư