Đây là kết quả cuộc nghiên cứu “Điều tra thí điểm đánh giá môi trường đầu tư cho các hộ kinh doanh chưa đăng ký kinh doanh tại một số địa phương - năm thứ 2” do Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn (Ipsard) thực hiện, vừa được công bố.

Theo kết quả nghiên cứu, chỉ số FI trong cả nước được ước lượng bằng 62,7 điểm, trên thang điểm từ 1 đến 100, điểm càng cao phản ánh môi trường kinh doanh của hộ cá thể càng thuận lợi.

Nếu tính theo khu vực, thì chỉ số FI thấp nhất ở vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, cao nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng. Còn nếu xét theo các tỉnh thì Thái Bình, Cà Mau và Hà Nam là các tỉnh có môi trường kinh doanh thuận lợi nhất cho hộ kinh doanh. Các tỉnh có môi trường kinh doanh không thuận lợi cho hộ là Lai Châu, Bình Dương và Đăk Nông.

Theo Ipsard, chỉ số FI có xu hướng cao hơn ở các tỉnh có mức độ phát triển vừa phải và thấp hơn ở các tỉnh có mức độ phát triển cao hoặc kém phát triển.

Năm 2010, Ipsard cùng Công ty Nghiên cứu và Tư vấn Đông Dương thực hiện nghiên cứu trên 900 hộ kinh doanh tại 3 tỉnh Phú Thọ, Đăk Lăk và Cần Thơ nhằm xây dựng chỉ số môi trường kinh doanh của các hộ kinh doanh cá thể (viết tắt là FI) cấp tỉnh và huyện ở khu vực nông thôn Việt Nam.

Theo Ipsard, chỉ số này có thể sử dụng như là công cụ để chính quyền địa phương giám sát, đánh giá môi trường kinh doanh của địa phương mình đối với các hộ kinh doanh, từ đó có thể đưa ra chính sách phát triển kinh doanh phù hợp.

Hiện nay, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh về môi trường đầu tư (PCI), được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) xây dựng dựa trên đánh giá của doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh, đã trở thành một chỉ số cơ sở phổ biến và được xã hội quan tâm.

Tuy nhiên, bên cạnh khối các doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh được nghiên cứu trong PCI, các hộ kinh doanh cá thể trong các khu vực phi chính thức cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm cho địa phương. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, số hộ kinh doanh trong khu vực phi chính thức năm 2010 đạt 4,1 triệu hộ, thu hút gần 7,5 triệu lao động, tăng gần 1,5 lần so với năm 2004.

Hộ kinh doanh cá thể không những giải quyết việc làm, tăng thu nhập và giảm nghèo, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa mà còn là mạng lưới rộng lớn nhất, phát triển về tận những vùng khó khăn mà các lĩnh vực kinh doanh khác không đáp ứng được, qua đó giúp cân đối thương mại và phát triển kinh tế địa phương.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận xét, kết quả của cuộc điều tra này cơ bản đã phản ánh được bức tranh về môi trường kinh doanh của các hộ trong khu vực phi chính thức. Tuy nhiên, với việc điều tra trên phạm vi hẹp (3 tỉnh), sau đó dựa vào số liệu của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 để tính toán chỉ số FI trên cả nước có thể sẽ cho kết quả không thuyết phục.

Bà Lan cho biết, trong những lần điều tra tới, ngoài việc công bố kết quả FI chung cho mỗi tỉnh, Ipsard nên công bố cả những chỉ số thành phần cơ bản cấu thành lên chỉ số FI để mỗi tỉnh thành biết được điểm mạnh, điểm yếu của mình và khắc phục.