“Chỉ Chu Lai nuôi được ngân sách”

Chiều 15.12, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã nghe và thảo luận báo cáo giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về xây dựng và phát triển các KKT, KKTCK” của đoàn giám sát thuộc Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

Chủ nhiệm uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu trình bày báo cáo, theo đó, việc phát triển các KKT, KKTCK đã tạo điều kiện phát huy thế mạnh, tiềm năng của từng khu vực để phát triển kinh tế xã hội các địa bàn, nhất là địa bàn còn khó khăn. Tuy nhiên, ngoài nguồn vốn ngân sách, các hình thức huy động các nguồn lực khác để đầu tư hạ tầng kỹ thuật chưa nhiều. Các KKTCK vẫn chưa tương xứng với yêu cầu phát triển, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, hàng hoá xuất khẩu vẫn chủ yếu là nguyên liệu thô, sức cạnh tranh kém. Thêm vào đó, chưa xây dựng và thực hiện được một chương trình quảng bá và xúc tiến đầu tư quy mô ở cấp quốc gia, thiếu chiến lược thu hút các dự án đầu tư mang tính động lực, có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển ngành và lĩnh vực tại các KKT, KKTCK.

Chủ nhiệm uỷ ban Tài chính – ngân sách Phùng Quốc Hiển cho rằng, ngoài KKT Chu Lai được coi là hình mẫu thì các khu còn lại cần phải đánh giá thêm. Ông Hiển tính toán: đầu tư trên 52 tỉ USD, nhưng doanh thu năm 2011 chỉ 8 tỉ USD, xuất khẩu chỉ 800 triệu USD, thu ngân sách có 1 tỉ USD thì hiệu quả quá ít so với đầu tư. “Đầu tư có biểu hiện dàn trải, hỗ trợ từ ngân sách như muối bỏ biển, không tạo ra được sức phát triển”, ông Hiển nhận xét. Chủ nhiệm uỷ ban Khoa học công nghệ và môi trường Phan Xuân Dũng thì cho rằng, “Sau tám năm thực hiện KKT, mới chỉ có hai khu đạt yêu cầu, (Chu Lai và Dung Quất – PV), còn 13 khu còn lại chưa đạt”. Nguyên nhân, theo ông Dũng là vì công nghệ đưa vào đây “không phải là hiện đại của các nước công nghiệp G7, G8 mà phần lớn là công nghệ trung bình của các nước đang phát triển”.

Thứ trưởng bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Văn Trung, thừa nhận: từ khi thực hiện đến nay, Chính phủ chưa có báo cáo đánh giá toàn diện về vấn đề này và “xin khất” đến quý 1 năm sau sẽ có báo cáo đầy đủ. “Tuy nhiên, đến nay chỉ có KKT Chu Lai là có đóng góp cho ngân sách tỷ trọng lớn, là KKT nuôi ngân sách, các khu khác không thế”, ông Trung nói. Nhưng ngay với Chu Lai, ông Trung cũng thú thật: nổi bật nhất là ôtô Trường Hải, song công nghệ chưa phải là công nghệ nguồn mà chủ yếu lắp ráp và tăng dần nội địa hoá. Dẫu vậy thì theo ông, các khu mới thành lập năm năm thường mất 1 – 2 năm hoàn thiện quy hoạch, tức chỉ có ba năm để thu hút đầu tư, đến lúc ấy lại rơi vào trúng thời kỳ thế giới khủng hoảng kinh tế vừa qua. Cho nên, nói kém hiệu quả trong thu hút đầu tư cũng cần lưu tâm tới bối cảnh đó.

Tạm dừng thành lập mới

Do Chính phủ chưa có báo cáo tổng kết đánh giá nên trưởng đoàn giám sát Nguyễn Văn Giàu cho rằng, trước mắt kiến nghị tạm dừng thành lập mới các KKT, KKTCK để Chính phủ có đánh giá đầy đủ. “Trên cơ sở đó xem xét, lựa chọn từ 3 – 5 KKT ven biển báo cáo Quốc hội để tập trung nguồn lực đầu tư phát triển; lựa chọn và tập trung đầu tư các KKTCK có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên, hạ tầng xã hội”, ông Giàu đề xuất. Cũng theo kiến nghị của đoàn giám sát, những KKT còn lại, hiệu quả hoạt động không cao, cần chuyển thành các khu công nghiệp có quy mô nhỏ hơn, các KKTCK không phát triển thì chuyển thành các trung tâm thương mại cửa khẩu. Trên cơ sở danh mục các KKT ven biển, KKTCK đã được chọn lựa, cần phân bổ ngân sách đầu tư thoả đáng và thu hút các nguồn lực khác để đầu tư phát triển mạnh mẽ, tạo bước chuyển mới.

Còn theo thứ trưởng Trung, ta vẫn nói chính sách áp dụng cho các KKT, KKTCK hay KKT ven biển là “đặc thù” nhưng thực chất chưa có gì đặc thù so với quy định chung. “Ưu đãi theo địa bàn thì các khu này được hưởng mức cao nhất, là như địa bàn đặc biệt khó khăn hay chính sách về thuế cũng được hưởng mức cao nhất, chứ chưa có gì vượt ra ngoài khung chung để gọi là “đặc thù”, ông Trung dẫn chứng. “Đặc thù cho một khu một cơ chế riêng mà các vùng khác không có được thì phải như Thâm Quyến của Trung Quốc, song ta chưa có đặc thù gì. Tới đây nếu xác định một số khu, nếu có được cơ chế, thế thì mới ra đặc thù”, ông nói.

Nguồn: SGTT