Kịch bản nào cho CPI?

Có thể nói vấn đề lạm phát của VN “chưa mừng đã vội lo”. Cụ thể là nếu như chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2.2012 cả nước chỉ tăng 1,37% so với tháng 1.2012 thì ngay đầu tháng 3.2012, gas đã “châm ngòi” cho sức ép lạm phát. Tuy nhiên, đấy chỉ là tính CPI của tháng, còn nếu tính theo năm thì thực chất CPI tháng 2.2012 đã tăng tới 16,44% so với tháng 2.2011 và tăng 16,85% so với bình quân cùng kỳ năm trước.

Đi sâu phân tích thì có một lưu ý khác là: Nếu CPI là “tính chung cả rổ” thì con số này của tháng 2.2012 là 1,37%; thế nhưng riêng mặt hàng điện giá bán điện sinh hoạt trong tháng 2.2012 đã tăng tới 2,04% so với tháng trước, trong khi giá gas tăng cao với mức bình quân chung 9,53% so với tháng 1.2012. Bên cạnh đó, đứng thứ 2 trong chỉ số tăng CPI rất mạnh là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống; trong đó hàng thực phẩm tăng 2,73% so với tháng trước. Đặc biệt là giá thịt, giá sữa đã đồng loạt tăng và hình thành mặt bằng giá mới.

Vậy một câu hỏi lớn cho ngay tháng 3 này cũng như cả năm 2012 là với những sức ép đang phải đối mặt, CPI sẽ ra sao và sức ép lên toàn bộ nền kinh tế thế nào? Có thể trả lời ngay rằng là giá gas đã tăng khoảng 50.000đ/bình - tương ứng với mức 10% so với giá bán trước đó và tương ứng mức tăng 35% so với cuối năm 2011. Còn với giá điện, lộ trình tăng giá đã được đưa ra và chắc chắn không dưới 10 - 15%. Theo tính toán của Bộ Tài chính thì giá điện tăng sẽ tác động đến CPI qua 2 vòng. Vòng 1 là chi phí trực tiếp. Khi đó giá điện tăng 1% thì sẽ làm chi phí trực tiếp tăng 0,0246%. Điều đó có nghĩa là cuối năm 2011 giá điện tăng 5% thì tác động làm CPI tăng khoảng 0,153%. Với vòng 2 (vòng tác động đến các mặt hàng khác), giá điện tăng tác động đến vòng 2 gấp 2 lần vòng 1, có nghĩa là giá điện tăng 1% thì làm CPI tăng 0,0492%. Như vậy, tính cả vòng 1 và vòng 2, giá điện tăng 5% sẽ khiến CPI tăng khoảng 0,369%. Nếu giá mặt hàng này tăng 15% trong năm 2012 thì CPI có thể sẽ tăng gấp 3 lần con số này.

Chưa hết, một khó khăn không nhỏ cần tính đến là giá xăng dầu cũng đang chịu áp lực lớn. Cho đến nay, giá mặt hàng này DN đã lỗ trên dưới 2.000đ/lít. Việc níu giá sẽ là cực kỳ khó khăn khi mà giá dầu thô và xăng dầu thành phẩm đang xu hướng tăng.

“Lửa gần”

Trên thực tế thì những chính sách vĩ mô được ví như “nước xa” thì việc tăng giá của mặt hàng gas, điện, xăng... lại chính là “lửa gần”. Cụ thể là việc tăng giá của các mặt hàng này sẽ ngay lập tức tác động đến CPI mà cuối cùng chính là đời sống hằng ngày của người dân; trong khi các chính sách như lãi suất, kiểm soát và bình ổn giá lại luôn có “độ trễ” mới có thể có tác dụng.

Về mặt mục tiêu, Chính phủ cũng như hệ thống quản lý đang kiên trì với Nghị quyết 11, trong đó việc tăng giá điện dù điều chỉnh tăng, nhưng tăng ở mức kiềm chế và đảm bảo 2 mục tiêu. Một là đến năm 2013, các mặt hàng điện, xăng dầu, than... thực hiện theo nguyên tắc thị trường. Mục tiêu thứ hai là kiềm chế lạm phát khoảng 9%. Tuy nhiên, đây là “mục tiêu” theo “kế hoạch” - tức là trong trường hợp giá gas, xăng dầu thế giới không có biến động lớn. Còn nếu soi vào thực tế thì đến nay gas và xăng dầu đã có biến động. Theo tính toán của bộ phận nghiên cứu NH ANZ thì giá thực phẩm, điện và gas đang gây sức ép làm tăng lạm phát tháng 3.2012 trở lại. Điều đó có nghĩa là VN chưa kịp mừng vì CPI tháng 2.2012 tăng thấp nhất trong vòng 10 năm qua thì rất có thể đã phải vội lo CPI tháng 3 này tăng cao.

ANZ cho rằng thực chất thì CPI tháng 2 đã bắt đầu của đà tăng vì con số 1,37% so với con số 1% chính là hệ quả của việc tăng giá thực phẩm, giá điện và khí đốt. Các chuyên gia khác cũng nhận định nay với tác động của giá gas qua 2 chu kỳ tăng giá tháng 2 và đầu tháng 3 thì con số này sẽ đáng lo ngại. Bên cạnh đó, điểm đáng lưu ý khác là trong năm 2012 này sẽ có một đợt tăng lương mới. Đây cũng là yếu tố tiềm ẩn khả năng tác động tới CPI.

Với tất cả những phân tích này, ANZ và các chuyên gia khuyến nghị VN cần kiên trì thực hiện Nghị quyết 11. Nhưng vấn đề quan trọng khác chính là việc ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát thông qua việc quản lý giá các mặt hàng nhạy cảm như điện, gas, xăng dầu và nhóm hàng ăn uống, dịch vụ.