Rối càng thêm rối

Nhìn nhận về thực tiễn thị trường Ông Cao Sĩ Kiêm nguyên thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Chủ tịch hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, "Chưa bao giờ thị trường vốn là có hiện tượng  méo mó, phức tạp như thời điểm hiện tại. Đó cũng là hệ quả của việc nhào nặn trong vòng luẩn quẩn: giảm phát (2008), lạm phát (2009)  rồi lại tiếp tục giảm phát như hiện tại. Với lộ trình như thế của thị trường thì thanh khoán của ngân hàng, thanh khoản của doanh nghiệp thậm chí là chuyển động vốn trong toàn thị trường đang thiếu hụt trầm trọng."

Đây cũng là nguyên nhân làm chi phí đầu vào, lượng hàng tồn kho tăng lên cùng với  sức mua của thị trường giảm sút và cạn kiệt là điều mà cơ quan quản lý cũng như doanh nghiệp kêu than nhiều nhất trong thời gian qua. Đáng chú ý nhất là doanh nghiệp phá sản hàng loạt và chưa có dấu hiệu dừng lại đã khiến thị trường "chết lâm sàng" trong một thời gian dài.

Tuy vậy, theo Tiến sĩ Võ Trí Thành Phó viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương cho hay, "Nhìn nhận từ góc độ chính sách thì sẽ có những gói hỗ trợ cho doanh nghiệp nhưng chắc chắn sẽ không có gói giải cứu cho doanh nghiệp mạnh mẽ, toàn diện như trong năm 2009 bởi lẽ nguồn lực Nhà nước hiện không đảm bảo như trước đó. Chính vì vậy đây là thời điểm các doanh nghiệp tự vận động trên cơ sở hỗ trợ của chính sách. Đảm bảo tính sàng lọc tốt của thị trường khi doanh nghiệp yếu kém sẽ rút dần khỏi cuộc chơi."

Chỉ trong vòng một tuần qua Chính phủ đã tập trung thảo luận để giải quyết những khó khăn cho doanh nghiệp. Như vậy các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp sẽ được sớm đưa ra. Cụ thể trước mắt, sẽ có thêm các giải pháp hỗ trợ như giảm, miễn thuế cho doanh nghiệp. Cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận với trái phiếu chính phủ, nguồn vốn ODA là tương đối lớn. Ông Thành cho biết.

Nhiều khả năng khi giải quyết được những vấn đề nói trên cùng với việc xử lý ổn thỏa các ngân hàng yếu kém thì trần lãi suất có thể được xóa bỏ. Ít ra thì việc khoanh nợ, cơ cấu nợ, tạo dựng quỹ ngân sách bão lãnh cho các doanh nghiệp hoạt động cũng được đảm bảo. Đồng thời, sẽ có hàng loạt chính sách nới lỏng về cho vay tiêu dùng, bất động sản. Thêm vào đó các cơ quan quản lý cũng đang xem xét mở room cho nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán hơn mức 49% hiện nay.

Doanh nghiệp hãy tự cứu mình

Việc siết tín dụng quá chặt trong nỗ lực kiềm chế lạm phát cũng đồng nghĩa với việc đem đến nhiều hệ lụy cho thị trường. Tình trạng trì trệ sản xuất, hàng tồn kho tăng lên, đặc biệt là tình trạng doanh nghiệp phá sản hàng loạt. Nhiều chuyên gia cho rằng cần nhanh chóng chấm dứt tình trạng này, với đà rơi rụng ngày một tăng thì mối nguy sẽ đến không chỉ với kinh tế mà lan sang cả vấn đề xã hội khi gánh nặng về lượng nhân công thất nghiệp là quá lớn.

Để làm được điều này không chỉ trông chờ vào chính sách mà đòi hỏi sự nỗ lực nhiều hơn của chính doanh nghiệp. Ông Kiêm doanh nghiệp không được chờ đợi hay xem xét mà phải tranh thủ vượt lên. Nhiệm vụ tìm vốn đang khó nhưng vốn không chỉ được hiểu là tiền, mà còn là tiềm năng, là con người, là môi trường, năng lực công nghệ hay cả sự vớt vát thất bại cũng có thể xem là yếu tố tích cực. Bài học sẽ được rút ra sau những trải nghiệm này.

Việc gia tăng sự hợp tác với các ngân hàng luôn là cách để doanh nghiệp vừa và nhỏ tìm vốn thuận lợi. Nhưng điều này vẫn chưa được nhiều doanh nghiệp chú trọng hoạc tự phá vỡ. Mặc dù các ngân hàng thương mại xem đây là đối tượng khách hàng quan trọng nhưng có được sự hợp tác không dễ. Theo một khảo sát gần đây, 30-35% doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng, 30% cho rằng khó tiếp cận, 30% không hề tiếp cận được.

Theo ông Lý Xuân Hải, Phó Tổng Giám đốc ngân hàng ACB, ngoài các vấn đề chính với các doanh nghiệp là lãi suất cao, không có khả năng tiếp cận, thủ tục khó khăn rườm rà tạo ra tâm lý e ngại.  Phần lớn các doanh nghiệp thiếu sự minh bạch về thông tin tài chính, việc cung cấp thông tin còn nhiều nhập nhằng, đánh bóng quá mức dẫn đến độ trung thực không cao. Ngoài ra sử dụng vốn để phát triển tùy tiện, ngẫu hứng và thay đổi nhanh đã không mang lại sự tin tưởng bền vững cho ngân hàng.

Doanh nghiệp hãy thay đổi cách tư duy, nếu muốn thật sự làm ăn dài hạn và bài bản thì phải tập trung vào tất cả những ý tưởng mới về phát triển bền vững.  Hơn là cách tạo lập khối tài sản bằng dòng tiền đi vay.  Đất đai và vàng rõ ràng không phải là tương lai của thế giới. Đó là thông điệp mà theo Tiến sĩ Võ Trí Thành đưa đến cho doanh nghiệp trong thời điểm hiện tại.