Tỷ giá USD/VND của SBV và niêm yết của các NHTM. Nguồn: Reuters

Tỷ giá USD/VND bình quân liên ngân hàng trong sáu tháng đầu năm 2012 đã được giữ vững ở mức 20.828. Lần thay đổi gần nhất được ngân hàng Nhà nước thực hiện vào 24.12.2011, từ mức 20.813 trước đó. Sự ổn định này vẫn đang được kỳ vọng tiếp tục duy trì cho đến hết năm 2012 do dự trữ ngoại hối quốc gia đã tăng gấp hai lần trong sáu tháng đầu năm, tương đương 10 tuần nhập khẩu. Tuy nhiên, nếu nhìn vào tình hình thay đổi của dòng vốn FDI thì thị trường ngoại hối vẫn chứa đựng nhiều rủi ro trong tương lai.

Tỷ giá USD/VND được bình ổn là do sự trì trệ của nền kinh tế

Sau một thời gian dài thắt chặt tiền tệ, kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng chậm lại. GDP sáu tháng đầu năm chỉ tăng 4,38% so với cùng kỳ năm 2011. Đây là con số cách khá xa mức mục tiêu khoảng 6% đã đặt ra. Trong khi đó, hàng tồn kho tăng cao và sản xuất công nghiệp gặp khó khăn. Nhu cầu tiêu thụ của người dân thu hẹp do đó nhu cầu nhập khẩu hàng hoá để sản xuất cũng như tiêu thụ trực tiếp sụt giảm, kim ngạch hàng hoá nhập khẩu tháng 6.2012 giảm 3,2% so với tháng 5.2012. Tính chung sáu tháng đầu năm thì kim ngạch hàng hoá nhập khẩu tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2011 (mức tăng thấp nhất kể từ sau năm 2009 – năm suy giảm kinh tế).

Chính vì vậy, cán cân thương mại của Việt Nam đã được cải thiện rõ rệt trong những tháng đầu năm 2012. Xuất khẩu lấn át nhập khẩu một cách hiếm hoi trong lịch sử và cán cân thương mại hàng hoá của Việt Nam trong bốn tháng đầu năm 2012 đã thặng dư 78 triệu USD. Nhập siêu bắt đầu trở lại vào tháng 5.2012, tuy nhiên, tính nhập siêu cho sáu tháng đầu năm 2012 ước chỉ đạt 685 triệu USD, mức nhập siêu thấp nhất trong nhiều năm.

Nhờ có sự cải thiện đáng kể của cán cân thương mại trong khi nhu cầu đầu cơ của người dân đối với đồng đôla Mỹ không cao do lãi suất tiền đồng vẫn ở mức cao, giá vàng không có xu hướng tăng mà tỷ giá tiếp tục được duy trì ổn định.

Cán cân vốn: nỗi lo mới của tỷ giá USD/VND

Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, khi kinh tế tăng trưởng trở lại và đặc trưng của một nền kinh tế nhập siêu mạnh, thâm hụt cán cân thương mại lớn thì đe doạ đối với tỷ giá USD/VND sẽ lớn dần. Đặc biệt khi sự bù đắp về thặng dư cán cân vốn trong những năm qua đang có diễn biến theo chiều hướng không mấy tích cực.

Việt Nam trong năm 2011 được đánh giá là quốc gia thu hút vốn FDI tệ nhất Đông Nam Á. Trong năm 2011, các nền kinh tế Đông và Đông Nam Á tiếp nhận 336 tỉ USD từ nhà đầu tư nước ngoài, tăng 14% so với năm 2010. Bốn nước Brunei, Indonesia, Malaysia và Singapore là những quốc gia hút vốn FDI mạnh nhất. Ngay cả Campuchia, Lào cũng ghi nhận sự tăng lên của dòng vốn FDI. Trong khi đó, dòng vốn FDI vào Việt Nam lại giảm 570 triệu USD, chỉ đạt mức 7,4 tỉ USD. Trước đó, năm 2008, FDI đạt mức 9,5 tỉ USD, năm 2009 giảm về mức 7,6 tỉ USD, và năm 2010 tăng lên 8 tỉ USD. Tính cho sáu tháng đầu năm 2012, tổng số vốn FDI vào các ngành cũng chỉ đạt mức 6,4 tỉ USD, chỉ bằng 72,3% cùng kỳ năm trước.

Trong thời điểm mà dòng vốn FDI vẫn đang tìm về những thị trường mới nổi, thì sự sụt giảm của Việt Nam cho thấy sự kém hấp dẫn về môi trường đầu tư. Việt Nam đã tụt tám bậc trong báo cáo “Môi trường kinh doanh 2012” của ngân hàng Thế giới, chỉ xếp vị trí thứ 98 trong tổng số 183 nước được xếp hạng. Việt Nam cũng rớt khỏi 30 thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới. Đây là những chỉ báo cho thấy Việt Nam cần phải có những thay đổi trong cơ cấu kinh tế để thu hút vốn.

Trong khi đó thị trường chứng khoán và bất động sản vẫn có diễn biến hết sức nghèo nàn và kém hấp dẫn. Chỉ số VN-Index tính đến ngày 6.7.2012 đạt mức 415,44; tăng hơn 20% so với mức đáy kỷ lục được thiết lập trước đó vào ngày 9.1.2012 nhưng thanh khoản thiếu hụt, giao dịch hiện chỉ ở mức 600 tỉ đồng/phiên. Dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài sụt giảm và lo ngại rút vốn của các quỹ đầu tư nước ngoài không thể không tính đến. Do đặc thù có đến 70% các quỹ tại Việt Nam là quỹ đóng nên việc rút vốn trong năm 2012 sẽ không diễn ra, tuy nhiên trong 14 tháng tới khi chuyển đổi sang quỹ mở thì mọi chuyện đều có thể.

Các quốc gia trên thế giới đang tiếp tục nới lỏng tiền tệ, các ngân hàng đã đồng loạt hạ lãi suất trong tuần trước: Bắc Kinh đã hạ lãi suất cho vay xuống còn 6%, ECB cắt giảm lãi suất cơ bản xuống mức thấp kỷ lục 0,75%, BOE cũng ghi nhận mức lãi suất thấp 0,5% (Xem thêm bài “Các ngân hàng Trung ương giảm lãi suất” trên trang 11). Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) trước đó cũng cam kết giữ lãi suất ở mức 0 – 0,25% cho đến hết năm 2014. Như vậy, tín hiệu nới lỏng tiền tệ đang rõ hơn và giá vàng rất có thể sẽ có được diễn biến tăng mạnh như năm 2009 và năm 2010 (khi đó, giá vàng đã tăng từ mức 801 USD/ounce ngày 15.01.2009 lên mức 1.419 USD/ounce vào 31.12.2010). Sự biến động của giá vàng thế giới chắc chắn sẽ tạo ra làn sóng đầu cơ và chênh lệch với vàng miếng trong nước và sức ép lên tỷ giá sẽ là không nhỏ.

Nguồn: SGTT