Nguyên nhân cốt lõi gây ra lạm phát ở Việt Nam chính là tình trạng mất cân đối giữa tiết kiệm và đầu tư của nền kinh tế ngày càng gia tăng, kéo dài. Đáng lưu ý là tình trạng này không phải do tiết kiệm yếu kém mà do đầu tư quá nhiều để thúc đẩy tăng trưởng, kể cả những năm người ta gọi là thắt chặt chi tiêu công như năm 2010, 2011 và thậm chí là năm nay.

Thúc đẩy tăng trưởng song hiệu quả đầu tư không cao nên tốc độ tăng không xứng với nguồn lực bỏ ra và kết quả là dẫn đến lạm phát. Nếu sáu tháng cuối năm nay tích cực giải ngân các nguồn vốn đầu tư công, khoảng 22.000 tỉ đồng mỗi tháng, tăng chi thường xuyên, cho phép mua sắm đối với các khoản kinh phí đã được bố trí nguồn nhưng chưa sử dụng của năm 2011... cũng là chuyện không có gì mới với thực trạng nền kinh tế, nó đi ngược lại bài toán thắt chặt đã được đề ra. Từ năm 2010 đến nay, khi nhận thấy lạm phát tăng vọt và phải siết lại, đã bao giờ siết đầu tư công một cách thực chất chưa? Câu trả lời là chưa.

Để có thể tăng đầu tư, cách làm quen thuộc là tăng thu ngân sách. Thực tế năm 2010, thu ngân sách vượt dự toán 27,5%, chi ngân sách quyết toán vượt 11,4%. Năm 2011 chưa quyết toán ngân sách nhưng dự tính thu cũng tăng 20,6% so với dự toán năm. Còn tổng chi vượt dự toán khoảng 9,7%.

Năm 2012 mới đi được nửa chặng đường nên chưa thể nói được tình hình đầu tư công năm nay sẽ ra sao. Nhưng có một thực tế cho thấy, thu - chi ngân sách sáu tháng đầu năm có giảm đôi chút thì vốn đầu tư toàn xã hội thực hiện sáu tháng đầu năm theo giá hiện hành vẫn tăng 10,1% so với cùng kỳ, trong đó vốn khu vực nhà nước tăng 6,8%. Vốn thực hiện từ ngân sách nhà nước ước tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2011. Như vậy chỉ có giảm thu đôi chút, chứ đâu có giảm chi ngân sách, đầu tư.

Như vậy, tốc độ rót vốn nhà nước vào đầu tư thực tế chưa giảm. Cho dù là đầu tư nhà nước không nhằm mục đích kiếm lợi và chỉ đầu tư để thúc đẩy tăng trưởng. Nhưng vẫn cần nhìn lại thật chính xác liệu có đúng là đầu tư tư nhân thoái lui dẫn đến việc tăng cường đầu tư, giải ngân ngân sách dọn đường cho phát triển hạ tầng và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho khu vực tư nhân? Cái đấy thì chưa chắc.