Ủy ban Thường vụ QH đã dành cả chiều 18.9 để thảo luận, cho ý kiến về dự án sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN) do Chính phủ trình. Các ý kiến phát biểu cho thấy còn nhiều lo lắng về chất lượng dự luật, khi mà thời gian chuẩn bị cho việc sửa đổi này quá ngắn (chỉ hơn hai tháng) và lại đưa ra QH để thông qua ngay trong kỳ họp tới (tháng 10, 11.2012).

Làm gấp quá, e không ổn

Băn khoăn này bộc lộ ngay từ khâu thẩm tra dự luật của Ủy ban Tư pháp. Báo cáo ngày 17.9 của cơ quan này cho biết trong khi “nhiều ý kiến đồng tình” sửa đổi toàn diện như tờ trình của Chính phủ thì “cũng có nhiều ý kiến cho rằng thời gian chuẩn bị ngắn, việc thi hành Luật PCTN chưa được tổng kết đánh giá đầy đủ (mới sơ kết)”, nên lần này chỉ nên sửa đổi một số điều thật cần thiết về vấn đề Ban Chỉ đạo (BCĐ) Trung ương về PCTN như Hội nghị Trung ương 5 đã kết luận.

Khá nhiều ủy viên Thường vụ QH chia sẻ nỗi lo này. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Kso Phước nói: “Dự thảo sửa gần 1/2 số điều của luật hiện hành mà chỉ theo quy trình một kỳ họp, e không ổn”. Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương (kiêm Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương), rồi Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh Nguyễn Kim Khoa, Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc... cũng cho rằng PCTN chưa đạt yêu cầu do nhiều nguyên nhân, trong đó có căn nguyên luật pháp. Để giải quyết căn bản, tạo đột phá, cần nghiên cứu kỹ lưỡng, tổng kết đánh giá đầy đủ không chỉ luật hiện hành mà cả hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị thì mới có cơ sở để sửa đổi toàn diện Luật PCTN.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý dẫn giải: “Luật PCTN ban hành năm 2005, có hiệu lực chưa bao lâu đã phải sửa để bổ sung điều khoản về BCĐ cấp tỉnh. Đến giờ lại phải thay đổi tiếp. Sáng kiến lớn nhất là lập BCĐ thì giờ phải thay đổi mô hình. Đây là lần đầu tiên ta có một đạo luật về PCTN và thực tiễn áp dụng cho thấy còn nhiều vấn đề bất cập cần giải quyết, khắc phục”.

Luật hóa BCĐ: Nhiều ý kiến

Nhưng cho dù có đồng tình chỉ sửa hai điều luật về BCĐ Trung ương và cấp tỉnh thì sửa thế nào, ngay trong Thường vụ QH cũng còn ý kiến khác nhau. Trong khi tờ trình, dự thảo của Chính phủ đưa ra cả ba phương án ngang nhau thì Ủy ban Tư pháp trong báo cáo thẩm tra đề nghị lựa chọn phương án không quy định gì cả.

Ông Nguyễn Hạnh Phúc ủng hộ hướng này: “BCĐ Trung ương về PCTN do Tổng Bí thư làm trưởng ban mà lại giao Ủy ban Thường vụ QH quy định về tổ chức, hoạt động, chức năng nhiệm vụ là không hợp lý”. Ngược lại, ông Phan Trung Lý, tự nhận có thể là thiểu số, cho rằng quy định một điều về BCĐ Trung ương về PCTN trong luật là nên làm, như thế mới đảm bảo tính kế thừa, liên tục.

Ngay Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng cũng băn khoăn chưa biết xử lý trong luật thế nào. “PCTN là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và phải theo pháp luật mà làm. BCĐ Trung ương lập ra là để chỉ đạo, còn làm trực tiếp phải là các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Luật hiện hành có quy định về BCĐ, giờ chuyển mô hình mới, thật chưa biết xử lý thế nào. Nhưng nếu bỏ điều khoản về BCĐ đi thì phải tính cách mà giải thích cho dân, không lại thành “phú quý giật lùi” - ông Hùng lưu ý.

Báo cáo về PCTN sẽ không còn công khai?

Về các nội dung khác của dự thảo, thảo luận ở Thường vụ QH cho thấy còn khá nhiều bất cập, thiếu khả thi. Chẳng hạn, phạm vi công khai bản kê khai tài sản có hai phương án: công khai tại cơ quan và công khai cả ở cơ quan, cả nơi cư trú. Ông Kso Phước phân tích thực tế rất khó xác định nơi cư trú là nơi ở hiện tại hay nơi đăng ký hộ khẩu. “Ngay QH đây, nhiều người công việc thường xuyên ở Hà Nội nhưng hộ khẩu có khi vẫn còn ở nơi ở cũ, ở quê. Thậm chí vợ con không cùng hộ khẩu”. Còn Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đặt câu hỏi: “Công khai tại nơi cư trú là thế nào? Dán bản kê khai tài sản ở đâu? Kê khai xong thì gửi cho ai để công khai hay đưa cho toàn dân? Mỗi lần tài sản có biến động, bà con khu phố tới hỏi, kiểm tra... thì loạn lên”.

Ngoài ra, cũng theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, có những nội dung ở luật hiện hành về cơ bản là phù hợp thực tế nhưng lại bị sửa, cắt bỏ mà điển hình là dự thảo bỏ hẳn Điều 33 Luật PCTN về trách nhiệm của Chính phủ trong việc hằng năm báo cáo QH về công tác PCTN và phải công khai bản báo cáo đó. Trong khi đó, nhiều quy định hiện hành gặp vướng mắc trong tổ chức thực hiện lại không được sửa đổi, như cơ chế thu hồi tài sản do tham nhũng mà có; sự phối hợp giữa thanh tra, điều tra khi phát hiện tham nhũng; trách nhiệm của thanh tra, kiểm toán khi đã ra kết luận không có tham nhũng mà sau đó cơ quan có thẩm quyền lại phát hiện được hành vi tham nhũng để xử lý…

Nguồn: SGTT