CPI SAU 10 THÁNG VÀ CẢ NĂM TRONG 9 NĂM QUA (tháng 10 so với tháng 10 năm trước) (%) - Nguồn: Tổng cục Thống kê

CPI tháng 10/2012 so với tháng 12/2011 tăng 6,02%. Đây là tốc độ tăng sau 10 tháng thấp thứ 3 so với cùng kỳ trong 8 năm qua, thấp xa so với tốc độ tăng CPI bình quân chung trong thời kỳ này (10,04%).

Số liệu lịch sử (CPI 10 tháng gắn với cả năm và chu kỳ 2 năm tăng cao có 1 năm tăng thấp trong 8 năm qua), có thể kỳ vọng cả năm nay CPI sẽ tăng thấp hơn các năm khác.

CPI tháng 10/2012 so với tháng 10/2011 (sau 1 năm), tuy cao lên trong 3 tháng gần đây, nhưng thấp hơn so với từ tháng 6 trở về trước, đặc biệt thấp xa so với đỉnh điểm vào tháng 8/2011.

Với tốc độ tăng trong 2 tháng cuối năm trước (tháng 11 tăng 0,39%, tháng 12 tăng 0,53%), với giả định 2 tháng cuối năm nay tăng cao hơn (chẳng hạn 1%/tháng), thì CPI tính theo năm của tháng 11 năm nay sẽ tăng 7,65%, của tháng 12 sẽ tăng 8,15%. Theo đó, nên kiềm chế lạm phát năm nay sẽ đạt mục tiêu đề ra.

Kết quả trên đạt được do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, có nguyên nhân quan trọng do có sự chuyển đổi tư duy điều hành về 2 mặt. Một mặt là, không chạy theo tốc độ tăng trưởng mà chấp nhận tốc độ tăng trưởng kinh tế dù có thấp hơn các năm trước và thấp hơn mục tiêu đề ra; kiên định, nhất quán với mục tiêu ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Mặt khác là chuyển từ việc thụ động, chạy theo ứng phó lạm phát sang chủ động kiềm chế lạm phát theo mục tiêu.

CPI TÍNH THEO NĂM CỦA CÁC THÁNG (%) - Nguồn: Tổng cục Thống kê

Thứ hai, có nguyên nhân do đầu tư, sản xuất, tiêu dùng bị co lại do hiệu ứng phụ của giải pháp thắt chặt tài khóa, tiền tệ trong thời gian qua; đến lượt nó, đầu tư, sản xuất, tiêu dùng co lại đã có tác động kéo lạm phát xuống.

Thứ ba, có nguyên nhân do sự đóng góp của nông nghiệp, nông dân, khi giá lương thực, thực phẩm đã giảm trong nhiều tháng liền, trong khi lương thực, thực phẩm chiếm tỷ trọng cao nhất (tới gần 40%) trong “rổ” hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng tính CPI.

Tuy nhiên, chưa thể chủ quan, bởi giá cả phụ thuộc quy luật cung- cầu, có tính khách quan, không hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí chủ quan. Hiện có những yếu tố cả ở trong nước và ngoài nước tạo áp lực làm tăng CPI và không thể loại trừ việc các yếu tố này “cộng hưởng” với nhau.

Để ngăn chặn lạm phát cao trong những tháng còn lại của năm 2012 và năm 2013, tác giả bài viết cho rằng, cần đặc biệt quan tâm đến một số vấn đề như chấp nhận tốc độ tăng trưởng trong năm nay dù có thấp hơn các năm trước và thấp hơn mục tiêu đề ra từ đầu năm; đề ra mục tiêu tăng trưởng hợp lý trong năm 2013 (5,5%, hay thấp hơn), dù có thấp hơn mục tiêu 5 năm, tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường theo Nghị quyết 13/NQ-CP; tiếp tục kiềm chế nhập siêu (số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy từ đầu năm đến 15/10 đã nhập siêu gần 814 triệu USD). Các nền kinh tế lớn đang bơm tiền ra, khả năng giá thế giới tăng, nếu nhập siêu tăng sẽ làm cho Việt Nam nhập khẩu lạm phát.

Bên cạnh đó, cẩn trọng trong việc thực hiện lộ trình giá thị trường, nếu không phối hợp chặt chẽ sẽ lặp lại diễn biến như tháng 3 năm ngoái và tháng 9 năm nay. Cẩn trọng trong việc nới lỏng chính sách tiền tệ, tài khóa, bởi tiền tệ, tài khóa là yếu tố trực tiếp làm cho lạm phát cao. Cẩn trọng trong việc điều hành tỷ giá, bởi tỷ giá tăng sẽ làm cho lạm phát ở trong nước bị khuyếch đại.

Hiệu quả đầu tư và năng suất lao động thấp là yếu tố cơ bản, nguyên nhân sâu xa, yếu tố tiềm ẩn của lạm phát. Cần tập trung vào việc khắc phục nguyên nhân này.