Theo báo cáo tổng hợp, ba ý kiến ĐBQH ở ba tổ cho rằng dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) là “chưa có tính đột phá, chưa thoát được tư duy cũ, chưa đáp ứng được mục tiêu giảm khiếu kiện về đất, khắc phục tình trạng đầu cơ đất, cơ chế định giá đất, đền bù đất chưa rõ ràng; do đó cần nghiên cứu kỹ, không nên xem xét trong hai kỳ họp mà có thể kéo dài hơn để làm kỹ hơn.

Nhà nước là ai?

Về quyền của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu đất đai và thực hiện chức năng quản lý của Nhà nước với đất đai (chương 2), theo đoàn thư ký kỳ họp, có hai ĐBQH đề nghị làm rõ lý luận về chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai để khắc phục mâu thuẫn giữa Hiến pháp, luật Đất đai (quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân) và bộ luật Dân sự (quy định đất đai thuộc sở hữu nhà nước). Tại điều 14, dự thảo luật quy định về sở hữu đất đai, có sáu ý kiến ĐBQH tán thành quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Tuy nhiên, cũng có một ý kiến ĐBQH đề nghị nên chấp nhận sở hữu tư nhân đối với một số loại đất. Một ĐBQH khác đề xuất nên có hai hình thức sở hữu là sở hữu nhà nước và sở hữu tư nhân, hoặc nên nghiên cứu thêm các loại hình sở hữu khác.

Có ĐBQH cho rằng, dự thảo luật mới chỉ quy định về quyền của Nhà nước với tư cách là người đại diện chủ sở hữu toàn dân, chưa quy định nghĩa vụ của Nhà nước với tư cách là người được nhân dân giao quyền đại diện và cũng là một chủ thể sử dụng đất. Cần có cơ chế để nhân dân tham gia giám sát việc thực thi các quyết định về đất đai. Ngoài ra, còn có ý kiến đề nghị cần tiếp tục làm rõ chức năng đại diện chủ sở hữu và chức năng quản lý nhà nước, quyền của người sử dụng đất. Một số ý kiến ĐBQH cho rằng, quyền của đại diện chủ sở hữu cũng chưa được thể hiện rõ, chỉ nêu chung chung, có phần né tránh. Cần quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, các cơ quan tại địa phương và sự phối hợp giữa các cơ quan này. Các bất cập trong quản lý nhà nước về đất đai phần lớn xảy ra tại địa phương, do vậy cần làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền của các cấp địa phương. Về cơ quan Nhà nước thực hiện đại diện chủ sở hữu về đất đai (điều 23): có ý kiến cho rằng, quy định tại điều 23 về quyền đại diện chủ sở hữu do các cơ quan nhà nước thực hiện chưa hợp lý. Nhà nước đại diện chủ sở hữu thì cơ quan đại diện phải là Quốc hội, từ đó Quốc hội có uỷ quyền cho Chính phủ, không nên quy định uỷ ban nhân dân, hội đồng nhân dân cũng là đại diện chủ sở hữu. Ý kiến khác đề nghị xác định rõ cơ quan đại diện chủ sở hữu đất đai trong thực tiễn.

Nhà nước thu hồi đất và đem đấu giá

Cũng theo tổng hợp của đoàn thư ký kỳ họp, về cơ chế thu hồi đất, 18 ý kiến ĐBQH tán thành quy định Nhà nước chủ động thu hồi đất theo kế hoạch sử dụng đất, và đấu giá quyền sử dụng đất, nhưng đề nghị cần đến đâu thu hồi đến đó để tránh lãng phí. Các ĐBQH tán thành quy định thu hồi phần đất liền kề với các công trình hạ tầng sau đó bán đấu giá để Nhà nước thực hiện điều chỉnh địa tô chênh lệch. Về quy định thu hồi đất theo kế hoạch hàng năm, có ý kiến cho là rất khó khả thi vì phải huy động nguồn lực rất lớn, đề nghị cân nhắc quy định này hoặc có cơ chế huy động thêm nguồn lực của nhà đầu tư. Tuy nhiên, cần tính toán cân nhắc để phù hợp với từng dự án, giao Chính phủ quy định phạm vi bán kính thu hồi để tránh tuỳ tiện khi thực hiện... Đáng chú ý, về thời hạn sử dụng đất nông nghiệp, có bốn ý kiến ĐBQH tán thành với quy định về thời hạn giao đất, cho thuê đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân là 50 năm. Có ĐBQH đề nghị có quy định để gia hạn quyền sử dụng đất khi hết thời hạn, đề nghị nới lỏng thời hạn giao đất đối với đất nông nghiệp để thực hiện tốt mục tiêu hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn. Thậm chí, có ý kiến đề nghị giao quyền sử dụng đất nông nghiệp vô thời hạn… Về hạn mức giao đất nông nghiệp (điều 114), có ba ĐBQH cho rằng, tích tụ ruộng đất là vấn đề cấp thiết để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đề nghị xoá bỏ hạn điền và sử dụng các biện pháp về thuế, phí để điều tiết. Có ý kiến đề nghị tăng hạn mức giao đất nông nghiệp, có chính sách dồn điền, đổi thửa tạo điều kiện sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả hơn; đồng thời cũng hạn chế việc người nông dân mất tư liệu sản xuất là đất đai…

Nguồn: SGTT