Bản báo cáo nhận định: nhìn thoáng qua, Việt Nam trong năm 2012 có vẻ là một đất nước hoàn toàn khác so với năm 2011 khi để ý đến một vài con số thống kê như: cán cân thương mại từ đầu năm đến nay đang thặng dư (trong khi năm 2011 là thâm hụt 9,8 tỷ USD), lạm phát đã giảm xuống còn một con số (năm 2011 lạm phát trung bình là 18,6%) và đồng nội tệ tăng nhẹ so với đồng đô la Mỹ 0,8% (năm 2011: đồng nội tệ giảm giá 7,9%).

Khả năng phục hồi quay trở lại

Đây thực sự là một sự thay đổi lớn, đặc biệt trong bối cảnh năm 2011 tình hình lạm phát cao và đồng nội tệ bị mất giá đã khiến nhiều nhà đầu tư nghi ngờ về khả năng quản lý nền kinh tế của Chính phủ. Một quyết định đầy khó khăn nhưng đáng khen ngợi là đặt sự ổn định kinh tế vĩ mô lên trên tăng trưởng có thể kiềm chế GDP chậm lại còn 5% so với mức 5,9% trong năm 2011. Các chuyên gia của HSBC tin rằng điều này là cần thiết để làm kiểm soát một nền kinh tế quá nóng.

Bước đi quan trọng đầu tiên chính là sự nhận thức của Chính phủ về những vấn đề tồn đọng lâu dài (như hệ thống ngân hàng, các doanh nghiệp Nhà nước và đầu tư công). Chúng tôi vẫn tiếp tục theo dõi bất kỳ sự tiến triển nào của quá trình cải tổ trong khi vẫn tỉnh táo khi xác định cần rất nhiều thời gian để đạt được bất kỳ sự thay đổi đáng kể nào. Trong khi đó, những lời bình luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gần đây đã cho thấy những định hướng của đất nước đang đi đúng hướng: ưu tiên kiềm chế lạm phát để khẳng định Việt Nam là một trung tâm sản xuất thay thế cho Trung Quốc.

Những lợi thế cơ bản của Việt Nam vẫn ở đó: người Việt Nam vẫn là những con người năng động và kiên định, năng lực cạnh tranh về lương nhân công của Việt Nam vẫn còn và có khi còn mạnh hơn so với Trung Quốc, đất nước này đang chịu áp lực tăng lương do dân số và thu nhập tăng cao, thị trường nội địa của Việt Nam cũng đang phát triển nhờ vào thu nhập tăng và dân số đông, các nguồn lực tự nhiên vẫn là một tài sản quan trọng. Chỉ số PMI đã cho thấy sự phục hồi khi những chính sách giảm giá cùng với việc làm dịu áp lực giá cả đã làm lợi nhuận và đơn đặt hàng tăng lên dẫn đến sản lượng tăng cao nhất so với thời điểm khảo sát bắt đầu được thực hiện. Nhưng cũng đừng “ngủ quên trên chiến thắng” khi còn có một sự cách biệt khá lớn giữa một nền kinh tế đang hoạt động mạnh và một nền kinh tế đang cất cánh. Để nhận biết được đầy đủ tiềm lực của Việt Nam, Chính phủ cũng như con người cần phải có những kế hoạch cụ thể với mục tiêu làm thế nào để quốc gia khẳng định vị thế trên bản đồ toàn cầu. Tăng cường hiệu quả đầu tư cũng như thực hiện những bước cải thiện môi trường kinh doanh sẽ là một sự khởi đầu tốt.

Chào mừng PMI tăng điểm trở lại

Cuối cùng cũng đã có dấu hiệu của sự phát triển kinh tế mặc dù chỉ là khiêm tốn. Chúng tôi hy vọng có một sự hồi phục về nhu cầu trong quý IV/2012 đặc biệt sau khi các điều kiện tín dụng đã được nới lỏng cũng như lãi suất đang được kéo thấp, và kết quả chỉ số PMI tháng 11 đã chứng tỏ điều đó. Vẫn còn khá sớm để vui mừng với con số trên 50 điểm một chút vì con số này thể hiện kết quả của chính sách giảm giá của các nhà sản xuất đã thúc đẩy nhu cầu nội địa. Lạm phát được nới lỏng đã giúp các nhà sản xuất có thêm cơ hội giảm giá xuất xưởng. Tóm lại, có hai sự phát triển tích cực đáng khen ngợi: việc làm tăng tháng thứ hai liên tiếp cũng như sự gia tăng đáng kể về sản lượng và đơn đặt hàng mới mặc dù nhu cầu từ nước ngoài vẫn còn tiếp tục giảm.

Biểu đồ 1 cho thấy các hoạt động sản xuất phục hồi theo hình chữ V với chỉ số PMI toàn phần và chỉ số phụ sản lượng ở điểm thấp nhất vào tháng 7 vừa qua. Trong những tháng gần đây, chỉ số PMI dao động ở mức sát 50 điểm chứng tỏ các điều kiện kinh doanh và nhu cầu nội địa đang ổn định. Sự hồi phục đơn đặt hàng mới trong tháng 11 là mức tăng tốc đáng kể nhất từ tháng 4.2011 (thời điểm bắt đầu cuộc khảo sát), kết thúc quá trình sáu tháng sụt giảm. Số lượng hàng mua tăng mạnh phản ánh nhu cầu khả quan hơn trong khi dự trữ hàng mua giảm thêm do doanh thu bán hàng và những biện pháp giải phóng hàng tồn trước đây tốt hơn dự kiến (Biểu đồ 2).

Các nhà sản xuất với chiến lược giảm giá được hỗ trợ bởi giá cả đầu vào tăng chậm do giá dầu thô được kiểm soát. Kết quả là họ có thể giảm giá xuất xưởng một cách đáng kể (xem biểu đồ 4) để thúc đẩy tiêu dùng. Chiến lược này đã gặt hái nhiều thành công. Đơn đặt hàng mới tăng mặc dù đơn đặt hàng xuất khẩu mới có giảm. Các nhà sản xuất tiếp tục cho rằng nhu cầu chậm chạm từ khu vực châu Âu cũng như châu Á đã khiến đơn đặt hàng xuất khẩu yếu đi. Trong tương lại, nếu sự trì trệ của nền kinh tế Nhật Bản tiếp tục đặt áp lực lên ngành xuất khẩu thì một sự phục hồi dự kiến ở Trung Quốc và nhu cầu nội địa mạnh ở khu vực Đông Nam Á sẽ hỗ trợ nhiều cho đơn đặt hàng xuất khẩu mới.

Con số lạm phát toàn phần trong tháng 11 phản ảnh nhu cầu nội địa phục hồi nhẹ do lạm phát tháng 11 tăng 7,1% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi tháng 10 ở mức 7% mặt dù giá dầu được kiềm hãm và cung thực phẩm dư thừa. So với tháng trước, lạm phát tháng 11 tăng 0,8% trong khi tháng 10 ở mức 1,3%. Lạm phát giá thực phẩm tiếp tục giảm nhanh xuống còn 1,4% so với cùng kỳ năm ngoái (năm ngoái ở mức 2,1%. Lưu ý rằng lạm phát giá thực phẩm ở mức 34% so với năm trước vào tháng 8/2011). Điều đáng lưu ý là lạm phát cơ bản vẫn còn cao, tháng 11 vẫn tăng 11,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi tháng 10 là 11,2%. Xét về tháng, lạm phát cơ bản tháng 11 có điều chỉnh yếu tố mùa vụ đã giảm còn 1,5% so với mức 3,2% trong tháng 10. Con số 1,5% so với tháng trước có điều chỉnh yếu tố mùa vụ rất quan trọng và nên theo dõi cẩn thận. Áp lực lạm phát đang  trên đà tăng ở Việt Nam. Nửa đầu năm 2013, Việt Nam sẽ đối mặt với tình hình lạm phát không mấy thuận lợi, đặc biệt là từ tháng 2 đến tháng 7. Điều này có nghĩa rằng lạm phát toàn phần năm 2013 có thể tăng cao hơn mức dự kiến trung bình 11% nếu như giá dầu tăng, một tác động bất lợi ảnh hưởng đến việc cung thực phẩm cả trong nội địa lẫn toàn cầu hay nhu cầu nội địa phục hồi cao hơn mong đợi. Hiện tại, nhu cầu nội địa vẫn còn trì trệ mặc dù có một sự phục hồi nhẹ từ năm 2012 sẽ tiếp tục giữ lạm phát toàn phần có thể kiểm soát trong năm 2013.

Nguồn: DDDN