Theo Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong bối cảnh kinh tế trong nước và thế giới còn nhiều khó khăn, mà cụ thể trong năm qua khi nhiều doanh nghiệp trong nước thiếu đơn hàng, phải thu hẹp sản xuất, hoặc phải đóng cửa hàng loạt thì cùng thời điểm này khu vực doanh nghiệp FDI có đến 435 lượt dự án đang hoạt động tiếp tục tăng thêm vốn, mở rộng sản xuất. Tổng vốn đăng ký tăng thêm là 5,15 tỉ đô la Mỹ, tăng 7,4% về số dự án và tăng 58,5% số vốn so với cùng kỳ năm 2011.

Điều này chứng tỏ các nhà đầu tư nước ngoài đang làm ăn tại Việt Nam vẫn tin tưởng vào môi trường đầu tư của Việt Nam cũng như triển vọng trong tương lai. Các chuyên gia cho rằng quyết định tăng vốn của các doanh nghiệp này sẽ là điều kiện thuận lợi để Việt Nam thu hút hơn nữa nguồn vốn FDI trong thời gian tới bởi không có cuộc xúc tiến đầu tư nào tốt hơn là thông qua chính những doanh nghiệp FDI đang hoạt động hiệu quả và tiếp tục mở rộng kinh doanh.

Từ doanh nghiệp xuất khẩu

Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp hoạt động gia công, sản xuất hàng xuất khẩu vẫn có chiều hướng tăng nhiều vốn đầu tư mở rộng sản xuất - kinh doanh trong năm qua. Đáng kể nhất là các doanh nghiệp gia công trong lĩnh vực điện tử, viễn thông, cơ khí, thiết bị phục vụ cho các ngành này. Trong đó, có thể kể đến một số doanh nghiệp tên tuổi tiếp tục tăng vốn đầu tư với quy mô lớn và đã đóng góp đáng kể vào hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong năm qua.

Điển hình như Công ty TNHH Wintek Việt Nam thuộc tập đoàn Wintek - chuyên sản xuất màn hình cảm ứng cho iPad và iPhone - đã tăng thêm 870 triệu đô la Mỹ, nâng vốn đăng ký lên thành 1,12 tỉ đô la Mỹ ở Việt Nam. Nhà đầu tư đến từ Đài Loan này cho biết, tăng vốn nhằm nhập thêm thiết bị và dây chuyền sản xuất, mở rộng nhà xưởng để nâng công suất, tăng khả năng cung ứng. Và khi sản xuất ổn định, doanh số xuất khẩu hàng năm từ nhà máy sẽ đạt hàng tỉ đô la Mỹ và tạo việc làm cho hơn 10.000 công nhân, so với 5.000 công nhân hiện nay.

Một doanh nghiệp khác là Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam (SEV) tại khu công nghiệp Yên Phong, Bắc Ninh với số vốn bổ sung là 830 triệu đô la Mỹ, nhằm hình thành khu tổ hợp công nghệ Samsung (Samsung Complex) lớn. Khi đó, SEV không chỉ  sản xuất điện thoại di động mà còn thêm nhiều sản phẩm điện tử, công nghệ viễn thông, thông tin khác để xuất khẩu.

Theo tỉnh Bắc Ninh, việc Samsung nâng tổng vốn đầu tư từ 670 triệu đô la Mỹ lên 1,5 tỉ đô la Mỹ (giai đoạn 2015-2020) cùng việc đầu tư xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (R&D) tại Việt Nam sẽ nâng tổng doanh thu SEV lên trên 20 tỉ đô la Mỹ, tạo việc làm cho trên 30.000 lao động, thu hút khoảng 300 doanh nghiệp vệ tinh...

Cũng nhằm đáp ứng cho thị trường điện thoại di động đang tăng cao trên thế giới, Công ty TNHH Sài Gòn Stec đã tăng thêm 175 triệu đô la Mỹ để mở rộng sản xuất tại khu công nghiệp VSIP II, Bình Dương, nâng tổng vốn đầu tư của công ty lên 340 triệu đô la Mỹ, giúp tăng năng lực sản xuất đến 225 triệu sản phẩm/năm.

Tương tự, nhà đầu tư Nhật Bản Nidec đã có nhiều nhà máy ở Việt Nam, năm qua cũng quyết định tăng vốn để mở thêm hai nhà máy mới ở TPHCM và Bến Tre. Trong đó dự án Nidec Seimitsu Việt Nam tại khu công nghệ cao TPHCM (SHTP), có vốn đầu tư 40 triệu đô la Mỹ, nhằm sản xuất và kinh doanh các sản phẩm mô tơ siêu nhỏ dùng trong điện thoại di động. Theo ông Kazuto Hirasawa, Phó chủ tịch tập đoàn Nidec Seimitsu, trong vòng ba năm sau khi đi vào hoạt động, dự án sẽ đi vào giai đoạn ổn định với năng lực sản xuất 45 triệu sản phẩm/tháng, đạt doanh thu 8 triệu đô la Mỹ/tháng.

Mặc dù kinh tế thế giới trong năm qua còn nhiều khó khăn, nhưng các doanh nghiệp gia công sản xuất trong lĩnh vực viễn thông, điện tử, và cung cấp linh kiện cho các ngành này ở Việt Nam vẫn phát triển tốt và mở rộng kinh doanh khá nhiều. Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp FDI trong nhóm mặt hàng điện thoại, điện tử, máy tính và linh kiện... đã đóng góp rất lớn trong cán cân xuất khẩu của Việt Nam trong năm qua, ước đạt hơn 20,52 tỉ  đô la Mỹ. Các mặt hàng công nghệ đang vươn lên các thứ hạng đầu trong danh mục hàng xuất khẩu của Việt Nam, đẩy ngành dệt may xuất khẩu xuống phía sau.

Đóng góp này phần lớn từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mà theo phân tích của các chuyên gia, nhiều tập đoàn công nghệ thế giới làm ăn ở Việt Nam đã bắt đầu “đơm hoa kết trái”. Trong đó chi nhánh tập đoàn Hàn Quốc Samsung tại Việt Nam là hãng góp phần lớn nhất, ước khoảng 12 tỉ đô la trong năm nay nhờ xuất khẩu điện thoại di động, tăng gấp đôi so với 6 tỉ đô la vào năm 2011. Ngoài Samsung, các tập đoàn khác như Intel của Mỹ, Canon, Nidec, Fujitsu của Nhật, Foxconn của Đài Loan... cũng góp phần thúc đẩy ngành xuất khẩu công nghệ cao cấp tại Việt Nam.

Tuy nhiên, tương tự như hàng dệt may trước đây, vấn đề đặt ra vẫn là: Việt Nam chỉ gia công lắp ráp các linh kiện sản xuất ở nơi khác, chứ chưa có mặt hàng công nghệ cao xuất khẩu nào - như điện thoại di động chẳng hạn, mặc dù xuất khẩu lớn nhưng giá trị mang về không cao vì chủ yếu linh phụ kiện và phần giá trị gia tăng của nó đều phải nhập từ nước ngoài.

Đến tiêu thụ nội địa

Không chỉ doanh nghiệp FDI gia công xuất khẩu tăng vốn đầu tư mà theo các địa phương, doanh nghiệp FDI sản xuất phục vụ cho thị trường nội địa cũng tăng vốn mở rộng sản xuất trong thời gian qua.

Phần lớn các doanh nghiệp này sản xuất các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm và thương mại. Đơn cử như tập đoàn Procter & Gamble (P&G) mới đây tiếp tục khởi công mở rộng nhà máy sản xuất tã giấy nhãn hiệu Pampers tại khu công nghiệp Việt Nam - Singapore II ở Bình Dương. Việc mở rộng nhà máy này nằm trong lộ trình tăng vốn đầu tư thêm 80 triệu đô la Mỹ trong ba năm tới của P&G để tăng 200% công suất sản xuất tã giấy trẻ em, phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Theo ông Emre Olcerm, Tổng giám đốc P&G Việt Nam, với ba năm liền đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất hệ thống P&G toàn cầu, Việt Nam là một trong những thị trường ưu tiên đầu tư của P&G. Đến nay vốn đầu tư của P&G vào Việt Nam đã tăng gấp ba lần, đạt trên 200 triệu đô la Mỹ trong năm 2012 và sẽ tiếp tục tăng lên trong những năm tới. 

Các doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực sản xuất mặt hàng bia và nước giải khát cũng tăng vốn mạnh không kém nhằm mở rộng sản xuất. Như Nhà máy Bia Việt Nam (Singapore) tăng thêm 68,1 triệu đô la Mỹ hay nhà sản xuất nước hoa quả đóng chai, đóng hộp và các loại nước giải khát Kirin đến từ Nhật Bản, sau thời gian đầu tư hoạt động ổn định tại khu công nghiêp Mỹ Phước 2 ở Bình Dương đã quyết định tăng vốn thêm 15,8 triệu đô la Mỹ. Mạnh hơn nữa là Coca-Cola. Sau khoản đầu tư 200 triệu đô la Mỹ cho ba năm, kéo dài đến hết năm rồi, trong chuyến viếng thăm và làm việc gần đây tại Hà Nội, ông Muhtar Kent, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành tập đoàn Coca-Cola, công bố sẽ rót thêm 300 triệu đô la Mỹ vào Việt Nam trong vòng ba năm tới. Việc gia tăng đầu tư sẽ bắt đầu từ năm 2013. Phần lớn nguồn vốn đầu tư kể trên dự kiến được sử dụng để nâng cao hiệu quả hoạt động của các nhà máy tại Hà Nội, Đà Nẵng và TPHCM. Tập đoàn này cũng sẽ đầu tư cho việc phát triển thương hiệu và thị trường, nguồn nhân lực và hỗ trợ đại lý bán lẻ.

Với gần 90 triệu dân và phần lớn là trẻ tuổi, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đánh giá Việt Nam là thị trường đầy tiềm năng để khai phá.

Những năm trước, các dự án đầu tư của Nhật vào Việt Nam thường tập trung vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp, gia công lắp ráp để xuất khẩu nhằm tận dụng nguồn lao động trẻ dồi dào, giá rẻ. Nhưng từ hai năm qua vốn đầu tư của Nhật hầu như có mặt trong mọi lĩnh vực. Theo ông Yasuzumi Hirotaka, Giám đốc điều hành Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM, doanh nghiệp Nhật Bản có chiều hướng đầu tư vào ngành công nghiệp phụ trợ và nhiều ngành dịch vụ. Ngoài ra, mục tiêu đầu tư của doanh nghiệp Nhật cũng không còn nghiêng về gia công để xuất khẩu mà đang có khuynh hướng đầu tư để đáp ứng nhu cầu của thị trường Việt Nam và thị trường Asean. Điều này cũng lý giải vì sao trong thời gian gần đây, nhiều nhà bán lẻ, thương mại và tiêu dùng của Nhật Bản tăng cường đầu tư trực tiếp vào Việt Nam cũng như đầu tư gián tiếp qua con đường mua bán sáp nhập, bằng việc thâu tóm, mua cổ phần của các doanh nghiệp trong nước.

Không riêng doanh nghiệp Nhật Bản, các doanh nghiệp khu vực Đông Nam Á như Thái Lan hoặc các nước phương Tây cũng đang tích cực mở rộng hoạt động đầu tư ở Việt Nam để hưởng lợi từ sự hình thành thị trường chung khu vực Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) vào năm 2015 - có 600 triệu người (chiếm 9% dân số thế giới) với tổng giá trị GDP ước tính khoảng 2.000 tỉ đô la Mỹ.