Ngoài lễ công bố bảng xếp hạng PCI 2012, kết quả điều tra về môi trường kinh doanh của Việt Nam năm 2012, VCCI và VNCI tiếp tục công bố kết quả điều tra các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI năm thứ ba tại Việt Nam và trao giải thưởng của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cho một số tỉnh, thành phố nhằm ghi nhận những nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh.

Tới tham dự Lễ công bố chỉ số năng lực cạnh tranh 2012 có TS Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); ông Joakim Parker - Giám đốc cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và đại diện các tỉnh.

Phát biểu tại Lễ công bố, TS Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI đánh giá: PCI qua 8 năm nghiên cứu và công bố thường niên đã thực sự trở thành nguồn thông tin quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan chức năng, các tỉnh, TP. Trong nhiều năm qua, Chỉ số PCI đã cung cấp các thông tin và phân tích quan trọng về môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Chỉ số PCI cung cấp cho chính quyền các tỉnh, thành phố cảm nhận và đánh giá của các doanh nghiệp về chất lượng điều hành kinh tế, đồng thời khuyến nghị cách thức cải thiện môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư trong và ngoài nước, tạo việc làm và phát triển kinh tế tại các địa phương.

Năm 2012 tiếp tục là một năm khó khăn đối với nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Điều này đã được thể hiện rất rõ trong cảm nhận của các doanh nghiệp qua điều tra PCI 2012. So với những năm trước, doanh nghiệp cả trong và ngoài nước đều kém lạc quan hơn về triển vọng kinh doanh trong thời gian tới.Theo cảm nhận của doanh nghiệp tham gia điều tra PCI, chất lượng điều hành kinh tế các địa phương năm qua thực sự sụt giảm. Hơn nữa, không một tỉnh nào vượt qua mức 65 điểm dành cho nhóm tỉnh có chất lượng điều hành Xuất sắc, hiện tượng này lần đầu tiên xảy ra với Chỉ số PCI.

Mặc dù vậy, Báo cáo PCI năm 2012 cũng cho thấy chính quyền nhiều địa phương đã nỗ lực thực hiện cải cách trong một số lĩnh vực. Các tỉnh, thành phố đã đạt được những kết quả tích cực trong việc rút ngắn thời gian chờ cấp giấy phép kinh doanh và cấp phép, giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính, tăng cường công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; và giảm bớt chi phí không chính thức khi giải quyết các thủ tục hành chính.

Tuy vậy, cũng còn một số lĩnh vực điều hành mà doanh nghiệp đánh giá cần tiếp tục được cải thiện. Đó là rủi ro bị thu hồi mặt bằng kinh doanh và khả năng giá đền bù đất đai của chính quyền phù hợp với giá thị trường, niềm tin và mức độ sử dụng các thiết chế pháp lý của tỉnh, tính năng động và thái độ của lãnh đạo tỉnh với khối tư nhân; và mức độ sử dụng dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh và sự hài lòng với chất lượng dịch vụ.

"Chúng tôi kỳ vọng rằng từ thông điệp của PCI, Chính phủ và chính quyền các địa phương tiếp tục nỗ lực nhiều hơn nữa để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế" - Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Ông David B.Shear – Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng, thông qua chỉ số PCI, các tỉnh sẽ phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu. Ông David B.Shear chúc mừng các vị lãnh đạo đã có những hành động cụ thể để cải thiện môi trường kinh doanh tại tỉnh mình.

PCI 2012 cũng đã lấy ý kiến của 1540 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài về môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Tuy phản hồi từ doanh nghiệp đầu tư nước ngoài không ảnh hưởng nhưng cung cấp những ý kiến thấu đáo cho các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan chức năng trong việc đưa ra những chính sách điều hành phù hợp. Báo cáo cũng cho thấy, kết quả về tham nhũng “vặt” đã giảm bớt, song tham nhũng trong đấu thầu công lại tăng lên qua các năm.

Trình bày kết quả chỉ số PCI 2012, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Trưởng Ban phụ trách, Ban Pháp chế VCCI khẳng định "Bảng xếp hạng năm nay có không ít bất ngờ". Vị trí số 1 là Đồng Tháp, tiếp theo là An Giang và Lào Cai – tỉnh đứng đầu năm ngoái. Một lần nữa, Long An và Bắc Ninh đều nằm trong nhóm các tỉnh có chất lượng điều hành tốt nhất trên cả nước. Bình Định và Vĩnh Long, dù tụt hạng trong năm 2011, nhưng năm nay đã lấy lại được phong độ của những năm trước đó. Mặt khác, điểm số của các tỉnh luôn dẫn đầu như Bình Dương và Đà Nẵng lại giảm rõ rệt. Nhóm nghiên cứu cho rằng sự sụt giảm niềm tin của doanh nghiêp ở hai địa phương này chắc chắn gắn liền với tình hình suy thoái kinh tế chung của Việt Nam.

Năm nay, các tỉnh cuối bảng xếp hạng có thay đổi chút ít, song vẫn là những tỉnh miền núi phía bắc như Cao Bằng, Tuyên Quang và Điện Biên. Ngoài ra, còn có một số điểm đáng lưu ý: Lần đầu tiên trong bảng xếp hạng PCI, không một địa phương nào đạt đến ngưỡng 65 điểm của nhóm Rất tốt trong khi các năm trước, số tỉnh đạt thành tích Rất tốt từng lên tới 8 địa phương. Ngoài ra, năm nay có tới 3 tỉnh ở nhóm Tương đối thấp trong khi năm ngoái chỉ có 1 tỉnh.

Cuối cùng là xu hướng tiếp tục duy trì chất lượng điều hành tốt của các tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Không chỉ có Đồng Tháp và An Giang đứng đầu bảng xếp hạng mà các tỉnh khác trong khu vực cũng chiếm tới 9/17 tỉnh ở nhóm Tốt. Hơn nữa, không một tỉnh ĐBSCL nào có điểm số dưới mức Khá. Rõ ràng, sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh trong khu vực này về việc giảm thiểu gánh nặng cho doanh nghiệp trên địa bàn có khác biệt đáng kể so với các tỉnh thuộc khu vực khác ở Việt Nam.

Báo cáo cũng cho thấy những khía cạnh khác như: Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sụt giảm chưa từng thấy, Năm nay, chỉ 6,5% doanh nghiệp ở tỉnh trung vị cho biết đã tăng quy mô đầu tư, 6,1% tuyển thêm lao động, chưa đến 60% doanh nghiệp báo lãi (trong khi 21% báo lỗ). Đáng lo ngại hơn, cả quy mô đầu tư và lao động của các doanh nghiệp tham gia điều tra PCI đều đã sụt giảm trong vài năm gần đây. Rõ ràng, không chỉ tốc đọ tăng trưởng suy giảm mà mức độ tuyển dụng lao động cũng như nguồn vốn của khu vực tư nhân cũng đang có sự giảm sút.

Tâm lý bi quan về triển vọng tăng trưởng tiếp tục trong năm 2012, Năm 2012 vừa qua, cả doanh nghiệp trong và ngoài nước đều tỏ ra bi quan hơn nhiều về triển vọng kinh doanh. Sự lạc quan của doanh nghiệp đã sụt giảm đáng kể trong vài năm gần đây, đặc biệt năm nay đã trượt dần từ mức 76% năm 2006, trước khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới xuống mức thấp kỷ lục 33% ở cả khối doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Lĩnh vực điều hành cần cải thiện, Cảm nhận của doanh nghiệp không phải lúc nào cũng tích cực.Năm nay, các doanh nghiệp đánh giá các lĩnh vực sau kém hơn so với các năm trước đó. Cụ thể, rủi ro bị thu hồi mặt bằng kinh doanh và khả năng giá đền bù đất đai của chính quyền phù hợp với giá thị trường; Niềm tin và mức đọ sử dụng các thiết chế pháp lý của tỉnh; tính năng động và thái độ của lãnh đạo tỉnh với khối tư nhân giảm sút và; mức độ sử dugnj dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh và sự hài lòng với chất lượng dịch vụ. Sự sụt giảm này có thể xuất phát từ việc kinh tế khó khăn khiến doanh nghiệp hạn chế chi phí sử dụng các dịch vụ loại này.

Tham nhũng trong mua sắm công, Tuy tham nhũng “vặt” đã giảm bớt, song tham nhũng trong đấu thầu công lại tăng lên qua các năm. Sử dụng phương pháp khoa học để tìm hiểu những thông tin nhạy cảm, nhóm nghiên cứu PCI đã tính toán được số doanh nghiệp tham gia vào hoạt động phi chính thức này. Nhìn chung, có 42% doanh nghiệp đã trả hoa hồng cho cán bộ có liên quan để đảm bảo giành hợp đồng với cơ quan nhà nước, tăng mạnh so với năm 2011. Tuy nhiên tỷ lệ doanh nghiệp tham gia hối lộ trong mua sắm công rất khác nhau, tùy thuộc vào quy mô, mức độ tăng trưởng, mối quan hệ của doanh nghiệp, ngành nghề và mức độ tập trung của ngành. Doanh nghiệp quy mô vừa có xu hướng trả hoa hồng nhiều nhất. Doanh nghiệp tăng trưởng tốt có xu hướng đưa hối lộ nhiều hơn, nghĩa là những doanh nghiệp thực hiện hoạt động này có khả năng phát triển cao hơn trong môi trường kinh doanh khó khăn.

Mặt khác, tỷ lệ tham nhũng có xu hướng tăng khi chủ doanh nghiệp có mối quan hệ với cán bộ chính quyền. Tuy nhiên, mối qua hệ này ít phổ biến hơn đối với những doanh nghiệp mới hoạt động. Kết quả này cho thấy doanh nghiệp lâu năm có khả năng xây dựng, phát triển mối quan hệ để chiếm ưu thế hơn so với khối tư nhân.

Nguồn: DDDN