Làm rõ chế độ sở hữu

Ngày cuối cùng của Phiên họp thứ 17, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến về các vấn đề quan trọng liên quan đến Luật Đất đai sửa đổi bổ sung. Một số ý kiến đề nghị thực hiện chế độ đa sở hữu đối với đất đai.

Có ý kiến đề nghị thực hiện sở hữu tư nhân đối với đất ở. Có ý kiến đề nghị dùng khái niệm sở hữu Nhà nước thay cho sở hữu toàn dân để khẳng định quyền của Nhà nước. Lại có ý kiến đề nghị bổ sung khái niệm quyền sử dụng đất với tư cách là quyền tài sản.

Tuy nhiên, đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết, đa số ý kiến tán thành với việc tiếp tục quy định chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai. Bởi theo ông, đất đai là thành quả do công sức khai phá, bồi bổ của các thế hệ người Việt Nam, thành quả cách mạng của nhân dân ta.

Chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai đã được quy định tại Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp 1992. “Việc tiếp tục quy định sở hữu toàn dân đối với đất đai nhằm đảm bảo ổn định trong quản lý và sử dụng đất đai, ổn định xã hội”, ông Giàu nhấn mạnh.

Về quyền của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu đất đai và thực hiện chức năng quản lý của Nhà nước đối với đất đai (Chương II), đa số ý kiến cho rằng, Nhà nước tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai với vai trò vừa là người đại diện chủ sở hữu toàn dân vừa là người thống nhất quản lý toàn bộ đất đai quốc gia, vì vậy quyền và nghĩa vụ của Nhà nước được thiết lập theo 2 tư cách này.

Nhà nước có trách nhiệm thống nhất quản lý đất đai, tổ chức khai thác, sử dụng đất đai tiết kiệm, hiệu quả đáp ứng yêu cầu và lợi ích của toàn xã hội. Do đó, quy định về quyền của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu đất đai và thực hiện chức năng quản lý của Nhà nước đối với đất đai là phù hợp.

Tuy nhiên theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Phan Trung Lý, hiện nay hai khái niệm quyền của chủ sở hữu và quyền của Nhà nước là đại diện chưa được phân biệt rõ nên việc quản lý đất đai chưa hiệu quả, dẫn đến việc lợi dụng và sử dụng không đúng quyền sử dụng đất. Vì vậy, Ban soạn thảo cần rà soát lại vấn đề này, xem liệu có nên tách thành 2 mục, một bên là quyền của bên sử dụng và một bên là quyền của cơ quan quản lý.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, khẳng định đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý nhưng trên thực tiễn, quyền của người sử dụng đất, quyền đại diện Nhà nước thế nào đang có mâu thuẫn. “Chính phủ nên rà soát lại và làm rõ các quyền này. Nếu không thì không giải quyết được các vấn đề bức xúc hiện nay”, ông Hiển nhấn mạnh.

Phân biệt loại đất bị thu hồi

Một số ý kiến đề nghị quy định rõ các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, trong đó bao gồm cả các dự án phát triển kinh tế - xã hội quan trọng và bồi thường thỏa đáng cho người có đất khi Nhà nước thu hồi; còn những dự án phát triển kinh tế - xã hội khác thì phải thỏa thuận với người dân.

Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc thu hồi đất để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội như các dự án, công trình quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, các dự án, công trình quan trọng do Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư.

Các dự án xây dựng khu đô thị mới, khu dân cư nông thôn mới; xây dựng các công trình để chỉnh trang đô thị, chỉnh trang khu dân cư nông thôn, cụm công nghiệp do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thông qua. Các dự án tái định cư, nhà ở cho sinh viên, nhà ở xã hội, nhà ở công vụ; các dự án đầu tư bằng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) thì do Nhà nước thực hiện.

Liên quan tới kiến nghị bổ sung quy định xử lý đối với trường hợp chủ đầu tư không thỏa thuận được với toàn bộ những người sử dụng đất để thực hiện dự án, Ủy ban Kinh tế đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu theo hướng: đối với các dự án phù hợp với quy hoạch mà chủ đầu tư không thỏa thuận được thì cần phải phân biệt rõ theo 2 dạng.

Dạng thứ nhất, đối với trường hợp chủ đầu tư và người sử dụng đất không thống nhất được về giá bồi thường thì áp dụng cơ chế tư vấn độc lập để xác định giá đất. Dạng thứ hai, đối với trường hợp còn lại thì cần có sự tham gia của chính quyền địa phương để giải quyết trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích của người dân có đất, chủ đầu tư và việc thực hiện quy hoạch.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, thu hồi đất cho dự án phát triển kinh tế - xã hội là việc rất quan trọng. Ban soạn thảo cần làm rõ loại đất nào có thể thu hồi vào mục đích an ninh quốc phòng, lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia, chứ quy định như Dự thảo Luật là không rõ.

“Thu hồi phải làm rõ 3 vấn đề, một là loại đất nào Nhà nước thu hồi để làm gì. Hai là loại đất nào để làm gì không thu hồi. Ba là loại đất nào Nhà nước không thu hồi, không trưng thu, trưng mua, nếu thu hồi thì có áp dụng thỏa thuận không. Đây là vấn đề rất quan trọng, giá trưng thu trưng mua, thu hồi, thỏa thuận thế nào cần phải quy định rõ. Chừng nào còn chưa được làm rõ thì việc thu hồi đất của dân vẫn sẽ còn phức tạp”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng