Sinh nhiều nhưng lớn chậm

Trong vòng 10 năm kể từ năm 2002 đến năm 2012, DN Việt Nam đã có bước phát triển mạnh cả về số lượng, chất lượng, cũng như về quy mô và vốn.

Nếu như năm 2002 cả nước mới có gần 63.000 DN, thì đến năm 2012, số lượng DN đã lên tới 312.600, gấp hơn 5 lần. Số lượng lao động trong các DN tăng 2,36 lần, lên đến con số 11 triệu người. Tổng nguồn vốn tăng 10 lần, lên đến 15,3 triệu tỷ đồng. Tổng doanh thu tăng 8,8 lần, từ 1,2 triệu tỷ đồng tăng lên 20,7 triệu tỷ đồng. Quy mô vốn tăng từ 23 tỷ đồng lên đến 47 tỷ đồng. Về quản trị, các DN cũng đang chuyển dịch theo mô hình quản trị hiện đại.

Những số liệu nêu trên được trích từ Báo cáo thường niên DN Việt Nam 2012 với chủ đề “Chặng đường 10 năm phát triển và năng lực tiếp cận thị trường” vừa được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố tại buổi báo cáo “Tiếng nói cộng đồng DN trên chặng đường đổi mới” cuối tuần qua.

Tuy Báo cáo mới chỉ tập trung đánh giá năng lực DN Việt Nam 10 năm qua ở 6 nhóm ngành chính là chế biến thuỷ sản, sản xuất đồ uống, sản xuất cấu kiện kim loại, bán lẻ thực phẩm đồ uống, quảng cáo, giới thiệu xúc tiến thương mại, nhưng xét về năng lực tài chính, cả 6 ngành đều có chỉ số nợ không thoả mãn giá trị kỳ vọng chuẩn và đang có xu hướng tăng lên, phản ánh tình trạng hoạt động kinh doanh ngày càng phụ thuộc vào vốn bên ngoài.

Chưa hết, theo TS. Phạm Thị Thu Hằng - Tổng thư ký VCCI: “Không có DN đủ lớn, đủ hiệu quả đóng vai trò cầu nối tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu”. Năng lực sử dụng vốn của cả 6 ngành cùng trong xu hướng giảm. Năng lực sinh lợi cũng đáng lo khi tỷ lệ DN kinh doanh thua lỗ tăng mạnh.

Về năng lực tiếp cận thị trường của cả 6 ngành đều vẫn “xa mục tiêu”. Điển hình nhất là ngành thuỷ sản, sau 15 năm liên tục giữ vững mức tăng trưởng 8-10%/năm, đến nay, lợi thế so sánh cũng đang giảm mạnh tại các thị trường chính. Đặc biệt năng lực tiếp cận thị trường nội địa của ngành cơ khí chế tạo, thậm chí còn tụt hậu so với thời bao cấp.

Lực yếu lại gặp rào cản thể chế

Mặc dù đã hết sức nỗ lực phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, linh hoạt để có được những kết quả như ngày hôm nay, song có một thực tế là lực lượng doanh nhân và DN Việt Nam từ nhiều năm qua vẫn đang tồn tại trong cảnh “lực bất tòng tâm” bởi hầu hết đều ở trong tình trạng ít vốn tự có, và còn nhiều hạn chế về chiến lược kinh doanh, kinh nghiệm quản trị, cũng như sự từng trải trên thương trường.

Ngoài những yếu kém mang tính chủ quan, thì về mặt khách quan, nhiều chuyên gia đã từng có thời gian đồng hành với cộng đồng DN trong suốt thời gian qua như bà Phạm Chi Lan và ông Vũ Quốc Tuấn, đều đã chỉ ra rằng, Nhà nước, Chính phủ, và các cơ quan chức năng đã chưa làm tốt nhiệm vụ của mình, khiến không chỉ nhiều cơ hội có được từ việc hội nhập đã bị bỏ qua, mà ngược lại, những áp lực thách thức từ hội nhập còn ùa vào mạnh hơn khiến các DN Việt Nam vốn đã yếu lại càng khó chống đỡ...

Những ý kiến của hai chuyên gia trên đây phần nào đã trả lời cho câu hỏi của ông Deepak Mishra - Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới, rằng: “Tại sao Việt Nam lại bị tắc về tăng trưởng trong giai đoạn vừa qua, dù có khả năng tăng trưởng cao hơn ở mức 7,5%?...”.

Bản báo cáo cũng cung cấp thông tin về các động thái, những dự cảm và dự tính trong tương lai của các DN. Theo đó, 10 năm qua, mặc dù đã có nhiều chính sách tốt tạo mọi điều kiện cho DN phát triển, như hình thành một môi trường kinh doanh bình đẳng, thông thoáng, các chính sách hỗ trợ DN cũng đã được ban hành kịp thời và đầy đủ hơn...

Bên cạnh đó, thông qua các kết quả khảo sát về những yếu tố liên quan đến việc điều hành chính sách vĩ mô cũng cho thấy sự ghi nhận của các DN về những nỗ lực của Chính phủ trong việc nâng cao chất lượng chính sách và hiệu lực điều hành. Tuy nhiên “nỗ lực của Chính phủ trong ổn định vĩ mô chưa đem lại tác động mong muốn. DN vẫn còn trong xu thế lo ngại về vấn đề này”, bà Phạm Thị Thu Hằng phát biểu.

Hay ngay như Nghị quyết 01,02 của Chính phủ, mặc dù đã bao gồm tất cả những giải pháp cần thiết để hỗ trợ DN và nền kinh tế vượt qua giai đoạn khó khăn, nhưng “việc thực hiện vẫn chậm”. “Vấn đề là tư duy và “tầm” của lãnh đạo các cấp trung gian”, đó là điều mà TS. Lưu Bích Hồ liên tục đề cập đến.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng