Bản báo cáo này đã phỏng vấn 14.000 người dân, và được Trung tâm nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng thực hiện với Mặt trận tố quốc Việt Nam, và sự hỗ trợ của Liên hiệp quốc.

Báo cáo cho biết, phải hối lộ mới xin được việc làm trong khu vực nhà nước. Số người được hỏi đồng tình với nhận định này tăng mạnh so với tỷ lệ 2011 (tăng từ 29% lên 44%). Số người đồng tình với việc phải hối lộ mới được chăm sóc y tế và xin được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng tăng với tỷ lệ tương đương, từ 31% lên 42% đối với chăm sóc y tế, và từ 21% lên 32% đối với chứng nhận quyền sử dụng đất.

Trong lĩnh vực quản lý đất đai, PAPI 2012 cho thấy cứ 10 người thì có đến 8 người không biết đến kế hoạch sử dụng đất ở địa bàn xã/phường/thị trấn của mình.

Việc xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề, và có điểm số thấp nhất trong bốn loại thủ tục hành chính được đo lường.

Một trong những tiến triển mới của PAPI 2012 là việc tính toán tần số và quy mô của chi phí không chính thức trong những lĩnh vực quan trọng đối với đời sống của người dân.

Hối lộ là một vấn đề lớn đối với nhiều người, với số tiền đáng kể phải trả cho chi phí không chính thức. Báo cáo PAPI 2012 tính quy mô chi phí không chính thức theo hai mức.

Theo mức cận dưới, gần 20% số người đã làm thủ tục giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho biết họ đã phải chi lót tay khoảng 123.000 đồng cho một lần làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nếu tính theo mức cận trên, có tới gần 60% số người cho biết phải chi thêm tới 818.000 đồng, ngoài các chi phí chính thức.

Cố vấn chính sách về cải cách hành chính và chống tham nhũng của UNDP, ông Jairo Acuna Alfaro giải thích, chỉ tính riêng mức cận dưới thì tình trạng tham nhũng trên toàn quốc đáng quan ngại.

Ông tính toán, nhân 6 triệu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp trong năm 2012, nhân với gần 20% trường hợp phải hối lộ, và với 123.000 đồng, thì tổng số tiền hối lộ sẽ lên tới 6,5 triệu đô la Mỹ.

Ông Alfaro giải thích, nếu tính cận trên, lấy 6 triệu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp năm 2012, nhân với 60% trường hợp phải hối lộ, và với 818.000 đồng, thì tổng số tiền hối lộ là “khổng lồ”.

Chuyên gia nhận xét: “Mức tham nhũng tính ước lượng cho 1 lần thì nhỏ, nhưng nếu nhân lên với tất cả quy mô, tất cả dịch vụ, có thể thấy quy mô tham nhũng lớn tới như thế nào”..

Tuy nhiên, theo khảo sát, người dân đã tăng dần mức chịu đựng với tham nhũng khi họ chủ động đưa ra tiền để giải quyết công việc của mình. 1/4 người dân nói họ đã từng thấy có tình trạng vòi tiền hối lộ, và họ không tố cáo.

Ông Alfaro giải thích: “có thể thấy mức độ chịu đựng tham nhũng của người dân tăng dần lên, họ chủ động thực hiện hành vi đưa hối lộ với hy vọng được phục vụ tốt hơn”.

PAPI 2012 cũng cho thấy hai yếu tố tác động lớn nhất đến mức độ hài lòng của người dân là công chức có thái độ thiếu tôn trọng đối với dân và hạn chế về chuyên môn.

Bên cạnh đó, người dân tham gia khảo sát cũng cho rằng để xin việc trong cơ quan nhà nước, việc quen biết với người có chức, có quyền quan trọng hơn so với năng lực tự thân.

Bà Pratibha Mehta, Điều phối viên thường trú Liên hiệp quốc, nhấn mạnh: ''Người dân có điều kiện kinh tế tốt hơn và có trình độ học vấn cao hơn thường đòi hỏi nhà nước cung cấp dịch vụ hành chính hiệu quả hơn và chất lượng hơn, ít quan liêu hơn và đặc biệt không còn tham nhũng. Trong quá trình chuyển đổi hướng tới một xã hội thịnh vượng, dân chủ với nền kinh tế thị trường vững mạnh, hệ thống hành chính nhà nước của Việt Nam giữ vai trò then chốt trong công cuộc xóa đói giảm nghèo. Chỉ tăng trưởng kinh tế thì không thể đạt được mục tiêu của công cuộc này".

Quảng Bình vươn lên đứng đầu trong số 63 tỉnh, thành theo kết quả PAPI 2012; tiếp sau là Thái Bình, Bình Định, Đà Nẵng, Hà Nam, Nam Định. Chỉ số PAPI thấp nhất rơi vào các tỉnh Đắk Lắk, Lai Châu, Bạc Liêu, Kiên Giang và Khánh Hòa.

Hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM chỉ đứng trong nhóm các tỉnh, thành phố đạt điểm trung bình tại bảng chỉ số tổng hợp. Hà Nội đã đạt vào nhóm điểm cao nhất trong lĩnh vực công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình với người dân, song lại nằm trong nhóm điểm thấp nhất về kiểm soát tham nhũng. TPHCM thì ngược lại.