Cả cung và cầu đều gặp khó

Trong sáu tháng đầu năm, quí 2-2013, tăng trưởng GDP đạt 5%, cao hơn so với mức tăng 4,76% của quí 1. Như vậy là tốc độ tăng trưởng trong hai quí đầu năm 2013 tuy chậm nhưng vẫn có tăng trưởng.

Đánh giá khó khăn của nền kinh tế, nguyên nhân có thể xác định là từ cả phía cung và phía cầu. Từ phía cung, sáu tháng đầu năm 2013, GDP tăng 4,9% thấp nhất trong nhiều năm gần đây. Còn từ phía cầu, cầu trung gian giảm do sản xuất kinh doanh gặp khó khăn (doanh nghiệp phá sản, ngừng sản xuất, sản xuất cầm chừng hoặc không mở rộng; tồn kho cao; tiếp cận tín dụng gặp khó khăn). Cầu cuối cùng giảm thể hiện sức mua tăng thấp với tiêu dùng cuối cùng sáu tháng đầu năm 2013 tăng 4,3% (trong khi năm 2011 tăng 4,7%, năm 2012 tăng 4,67%).

Về nguyên tắc của kinh tế vĩ mô, khi nền kinh tế gặp vấn đề ở cả phía cung và phía cầu cần có giải pháp cả trong ngắn hạn cũng như trung và dài hạn.

Trong ngắn hạn, cần đưa tín dụng ra nền kinh tế để tăng tổng cầu (cầu trung gian, tiêu dùng cuối cùng và đầu tư), vì tín dụng tăng sẽ kích thích sản xuất phát triển khi đó tạo điều kiện giảm được nợ xấu và tăng sức mua của dân cư để giảm hàng hóa tồn kho, từ đó sẽ kích thích ngược lại phía cung.

Trong trung và dài hạn, cần quay lại chính sách trọng cung, vì có phát triển sản xuất mới có điều kiện để giải quyết đời sống, việc làm, các vấn đề xã hội... Muốn vậy, cần phải thực sự làm tốt các giải pháp để phát triển sản xuất như giảm thuế cả trực thu và gián thu; phát triển tất cả các thành phần kinh tế; giảm thủ tục hành chính... Mặt khác, nền kinh tế đang hình thành cầu mới, đó là nhu cầu tăng khu vực dịch vụ phục vụ cho cả sản xuất và đời sống. Vì vậy, tái cơ cấu nền kinh tế cần quan tâm đến mở rộng khu vực dịch vụ.

Tăng trưởng ở mức nào?

Vấn đề đặt ra lúc này là liệu chúng ta có nên chú trọng nhiều hơn đến tăng trưởng vì nỗi lo về lạm phát đã giảm đi nhiều?

Về lý thuyết, sự thay đổi về giá cả ảnh hưởng cả tích cực lẫn tiêu cực đến tăng trưởng. Sự tăng giá ở một mức độ nhất định kích thích tăng trưởng; tuy nhiên, nếu sự thay đổi giá mạnh mẽ sẽ dẫn đến lạm phát. Nhìn về mặt ngọn của vấn đề, lạm phát tăng cao có thể do sự mất cân đối tiền và hàng, khi GDP tăng trưởng nóng dựa vào vốn là chủ yếu sẽ dẫn đến lạm phát.

Nhìn vào thực tế của Việt Nam trong thời gian gần đây, các chỉ tiêu về tiền tệ đã được cải thiện, nhưng vẫn tăng trưởng thấp và chậm. Tăng trưởng tín dụng sáu tháng đầu năm chỉ đạt 3,8-4%, phấn đấu cả năm đạt 12-15% vẫn rất thấp so với thời kỳ 2006-2010, mặc dù mục tiêu này là rất khó đạt được. Tổng phương tiện thanh toán ước sáu tháng đầu năm tăng khoảng 7,5-7,8% so với tháng 12-2012 (cùng kỳ tăng 7,51%) nhưng chủ yếu tiền gửi vẫn nằm trong hệ thống ngân hàng (chiếm tới 86-87%) chưa đến được với sản xuất và đời sống dân cư. Vì vậy, có thể nói nguy cơ lạm phát do yếu tố tiền tệ là chưa đáng lo ngại.

Về mục tiêu tăng trưởng, để cả năm 2013 GDP tăng 5,5% theo nghị quyết của Quốc hội, GDP sáu tháng cuối năm phải tăng gần 6%. Đây là mức tăng đã đạt được của cùng kỳ các năm trước năm 2012 (năm 2009 tăng 6,8%, năm 2010 tăng 8,2%, năm 2011 tăng 6,49%), riêng sáu tháng cuối năm 2012 tăng 5,5%.

Tuy nhiên, nền kinh tế năm 2013 đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, tổng cầu của nền kinh tế khó có thể tăng mạnh trở lại trong một thời gian ngắn khi việc làm và thu nhập của người lao động giảm sút, sản xuất kinh doanh vẫn gặp khó khăn, số lượng doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, giải thể và phá sản nhiều, tồn kho vẫn ở mức cao thì mục tiêu GDP tăng 6% trong sáu tháng cuối năm là rất khó đạt được. Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ phải đưa ra những giải pháp đột phá nhưng điều này sẽ để lại nhiều hệ lụy khó lường. Theo dự báo của thị trường chứng khoán, mục tiêu GDP năm 2013 tăng ở mức 5,2% là hợp lý.

___________________________________________

^(*) Vụ trưởng Vụ Hệ thống tài khoản quốc gia - Tổng cục Thống kê.

• Từ năm 2010 cơ quan thống kê Việt Nam tính toán tốc độ tăng trưởng GDP dựa trên năm gốc 2010 thay cho năm gốc 1994. Về nguyên tắc, dù sử dụng năm gốc nào thì tốc độ tăng trưởng GDP đều như nhau. Tuy nhiên, do cơ cấu của các nhóm ngành trong GDP thay đổi dẫn đến việc tăng trưởng tính theo giá so sánh 2010 có khác tăng trưởng tính theo giá 1994 đôi chút. Ví dụ: năm 2012 tốc độ tăng GDP theo giá 1994 là 5,03%, theo giá 2010 là 5,25%.