Kinh tế tốt lên, nhưng vẫn còn nhiều điểm xấu

Nhìn lại tình hình kinh tế Việt Nam 7 tháng đầu năm, PGS.TS Trần Đình Thiên – Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nói: “Kinh tế tốt lên nhưng vẫn còn nhiều điểm xấu”. TS.Thiên cũng nhận định, sau khi đạt đỉnh cao tăng trưởng năm 2007 và cũng là năm Việt Nam đã là thành viên WTO thì, thời gian tiếp theo, kinh tế Việt Nam đã thể hiện rõ giai đoạn suy giảm tăng trưởng kéo dài.

Suy giảm tăng trưởng kéo dài nhất từ sau đổi mới

Rõ ràng là tình hình kinh tế vĩ mô đã có những dấu hiệu ổn định hơn, lạm phát được kiểm soát, cán cân thương mại đã cân bằng khi nhập siêu chỉ 1,4 tỷ USD trong 7 tháng qua… Tuy nhiên theo các chuyên gia Việt Nam và cả các tổ chức quốc tế thường có đánh giá về kinh tế Việt Nam cũng cho rằng, đây vẫn là sự ổn định trên nền tảng yếu và rất mong manh.

Ngay như lạm phát đang ở mức tăng thấp nhưng đang vào quy luật tăng lên ở những tháng cuối năm và những tháng tới việc tăng lương, tăng giá điện, xăng cho thấy lạm phát sẽ tăng.

Ông Thiên chỉ ra những điểm xấu hơn, đó là động lực của tăng trưởng hẫng hụt và lực lượng dẫn dắt tăng trưởng là DN đang trong tình cảnh suy kiệt. Những con số được viện dẫn để minh chứng cho nhận định này: 53.000 DN đóng cửa năm 2011 và 54.000 năm 2012, 6 tháng đầu năm 2013 có 25.000 DN đóng cửa cho thấy tình hình vẫn rất nghiêm trọng bởi 25.000 DN này là 25.000 DN đã cầm cự được hơn 2 năm qua. “Đó là chưa tính đến số DN ngắc ngoải rất nhiều” - các chuyên gia cảnh báo.

Bên cạnh đó, tình hình sản xuất nông lâm thủy sản rất khó khăn. “Một đất nước như Việt Nam mà nông dân chán không xuống ruộng thì sẽ ra sao?”, TS.Thiên đặt vấn đề. Với tình hình DN và tình hình nông nghiệp nông thôn hiện nay sẽ tác động thế nào đến kinh tế và an sinh xã hội?

Hy vọng thoát đáy xa hiện thực?

Thêm một điểm xấu nữa của nền kinh tế là có thêm khái niệm mới là “tồn kho bất động sản”. Dù không ai biết nó là bao nhiêu nhưng, cứ nói tồn kho bất động sản là nó lập tức lên ngôi luôn. “Tôi không thể nói được, rõ ràng là năm nay khó hơn năm ngoái và sang năm chưa thấy khá lên”, TS. Thiên nói thêm. Nhưng đặc biệt, theo ông, kinh tế Việt Nam đang ở thời điểm khó khăn nhất trong suốt hơn 20 năm qua.

Tình hình nửa năm nay phản ánh chính xác sức khỏe yếu kém của nền kinh tế. Nó cũng chỉ báo triển vọng khôi phục ổn định và phục hồi tăng trưởng không rõ ràng của nền kinh tế trong năm 2013. Những dự báo trước đó của nhiều học giả, nhà kinh tế và một số phát ra từ các cơ quan xây dựng chính sách rằng “bắt đầu từ giữa năm 2013 nền kinh tế sẽ chạm đến đáy và thoát đáy” đang có dấu hiệu mất tính hiện thực.

Một số ý kiến khi nhận định về công tác điều hành có chung nhận xét: tình hình xấu đi đáng lẽ có thể được biến thành cơ hội, tạo áp lực thay đổi. Nhưng từ chính sách đến việc sử dụng các công cụ quản lý vẫn thấy chỉ tập trung giải quyết cho những vấn đề ngắn hạn, chưa làm được gì cho dài hạn. Điều hành vĩ mô dựa chủ yếu vào các công cụ và giải pháp hành chính - ngắn hạn, hầu như chưa có nỗ lực cải cách dài hạn nào được triển khai

Nhiệm vụ tái cơ cấu nền kinh tế với 3 trụ cột của Chính phủ đến nay vẫn dừng ở mức định hướng chính sách, còn các giải pháp cụ thể thì cứ vẫn đi gỡ những khó khăn ngắn hạn. “Tôi đọc báo thấy những cụm từ “tháo gỡ khó khăn” được nhắc nhiều mà không thấy xuất hiện nhiều các cụm từ “cải cách, tái cơ cấu”", TS.Thiên nói vậy để minh chứng cho đặc trưng của các giải pháp điều hành ngắn hạn.

Những nhận định trên không chỉ là sự lo lắng của TS.Thiên mà một số các chuyên gia khác như TS.Lưu Bích Hồ, TS.Lê Đăng Doanh, TS.Lê Đình Ân đã nhiều lần nói đến.

“Khi đóng góp ý kiến cho việc đánh giá nửa chặng đường thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015, nhiều ý kiến cho rằng những nhiệm vụ ngắn hạn cấp bách là phục hồi tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô, sau nhiều nỗ lực cải cách vẫn còn là mục tiêu không dễ đạt được trong thời gian tới”, TS. Võ Trí Thành – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương cho biết.

Cũng đã có kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ cần nới lỏng chính sách tiền tệ, thậm chí phải tăng chi hỗ trợ tăng trưởng để cứu DN, bảo đảm việc làm và an sinh xã hội. Bởi DN chết là kéo theo động lực tăng trưởng giảm, việc làm và an sinh xã hội giảm và những bất ổn xã hội gia tăng. Nhưng ngược lại là những nhóm ý kiến kiến nghị những giải pháp hướng tới sự ổn định và bền vững trong dài hạn, chấp nhận tăng trưởng thấp.

Các chuyên gia của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các TS. Trần Đình Thiên, Lê Đình Ân, Võ Trí Thành không ủng hộ quan điểm “nới lỏng và tăng trưởng” này, bởi nó sẽ lặp lại vòng xoáy nghiệt ngã hơn. TS.Thành cho rằng thà tăng trưởng thấp nhưng ổn định hơn là sự “tăng trưởng nhấp nhổm” bất ổn định.

Các vị này cùng cho rằng không nên so đo 0,1 hay 0,2 tăng trưởng GDP. “Thêm được 0,1 hay 0,2 tăng trưởng thì chúng ta cũng không thấy rạng rỡ hơn. Giảm 0,1 hay 0,2% tăng trưởng là không muốn nhưng đất nước cũng không vì thế mà “chết”, song nếu nền kinh tế đang yếu như người ốm tăng nhiệt độ mà tăng thêm 0,1 hay 0,2% là đứt luôn. Ta cứ hò reo chắt chiu 0,1 hay 0,2% tăng trưởng, nhìn lại xem gói kích cầu hồi năm 2009 là bao nhiêu. Cứ cho năm 2009 bỏ ra 6 tỷ USD để kích cầu, tăng trưởng ngóc từ 5,3% lên 5,8% tức là được 0,5% GDP tương đương 500 triệu USD”, ông Thiên làm bài toán chỉ ra sự “đắt giá” nếu cứ chạy theo mô hình tăng trưởng với chất lượng như cũ.

Các vị này cùng nhấn mạnh tới việc tình hình kinh tế đang đòi hỏi phải có tư duy mới với tâm thế mới. Mạnh mẽ hơn, TS.Thiên còn cho rằng cần có một cuộc đổi mới lần thứ hai (sau cuộc đổi mới lần thứ nhất 1986 – 1990). Cuộc đổi mới lần này phải trên cơ sở tư duy mới là tư duy hướng tới sự phát triển ổn định và bền vững.

Theo đó, chấp nhận mức tăng trưởng trong những năm trước mắt “quanh mức hơn 5%” mà duy trì được ổn định và tập trung cho tái cơ cấu trong một, hai năm để có sự phát triển bền vững, sẽ tạo được sự bứt phá tăng trưởng lên mức 7%-9%/năm trong tương lai.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng