Lo khó quản, “giấy phép con” tái xuất

Qua gần 8 năm thực hiện Luật Doanh nghiệp (DN), thực tiễn đã có nhiều biến động và Luật cũng đã có những quy định trở thành bất cập cần sửa đổi. Trước thực tế đó, Nghị quyết 45/2013/QH13 đưa việc sửa đổi và thông qua Luật DN vào nội dung kỳ họp thứ 8 (Quốc hội XIII).

Đánh giá cao tác động của Luật DN, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho rằng: “Một trong những thay đổi tư duy quan trọng nhất của Luật DN 1999 và 2005 là chuyển cơ chế kiểm soát từ tiền kiểm sang hậu kiểm, hàng loạt giấy phép con đã được bãi bỏ. Thế nhưng sau gần 7 năm, ông Tuấn cho biết, đang có xu hướng khôi phục lại tư duy tiền kiểm, nhiều giấy phép con tái xuất hiện.

Ông Bùi Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT) cũng thừa nhận, một số quy định của Luật DN vẫn mang tính tiền kiểm, gây khó khăn cho DN khi gia nhập thị trường, biểu hiện ở hai nhóm: yêu cầu phải có chứng chỉ hành nghề, vốn pháp định trong hồ sơ đăng ký kinh doanh và yêu cầu tiền kiểm đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Việc yêu cầu phải có vốn pháp định, chứng chỉ hành nghề đối với một số ngành nghề đòi hỏi trình độ chuyên môn đặc thù hoặc năng lực tài chính tối thiểu nhằm đảm bảo sự an toàn về tính mạng, tài sản, quyền lợi của người dân là cần thiết. Yêu cầu phải có trước ĐKKD là không logic và không khả thi.

Thông tin thiếu thì khó bỏ tiền kiểm

Ông Đậu Anh Tuấn chỉ ra rằng, nguyên nhân của vấn đề tái xuất giấy phép con và chưa từ bỏ hẳn tiền kiểm, một phần do tư duy cục bộ, lợi ích từ cơ chế “xin – cho” nhưng nguyên nhân quan trọng là sự chuyển đổi chưa đồng đều trong hệ thống cơ quan Nhà nước, từ Bộ KH&ĐT sang ngành khác, từ thành thị đến nông thôn, từ hành pháp sang tư pháp…

Bên cạnh đó, quản lý nhà nước mang nặng giải quyết tình thế khi vụ việc phát sinh, ứng dụng công nghệ thông tin yếu, kết nối liên ngành chưa tốt và sự phối hợp giữa cơ quan Nhà nước yếu, không ai chịu trách nhiệm…

“Quyền tự do kinh doanh: ai muốn kinh doanh đều được pháp luật khuyến khích và bảo vệ. Cái giá của quản lý nhà nước kiểu giấy phép con sẽ làm tăng gánh nặng của hành chính và chi phí tuân thủ. Nhiều nghiên cứu trên thế giới chứng minh rằng đặt thêm các quy định không làm các quốc gia đáp ứng tiêu chuẩn tốt hơn về điều kiện lao động, phòng chống tham nhũng, bảo vệ môi trường… Thậm chí tác dụng ngược: “lạm dụng quy định, ngầm hoá!” ông Đậu Anh Tuấn phát biểu.

“Anh Tuấn nói tư duy tiền kiểm quay lại là có thật… bởi nếu như bây giờ tư duy đúng, pháp lý chặt chẽ đầy đủ thì càng bớt đi càng tốt, nhưng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp và đa dạng thì một số công chức có quan điểm càng có thêm phụ tùng cần thiết thì yên tâm hơn”, ông Lê Xuân Hiền, Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh (Sở KH&ĐT tỉnh Hải Dương) phát biểu.

Ông còn cho biết thêm: “Mới thứ 5 tuần trước thôi, Sở Công Thương đã báo cáo lãnh đạo tỉnh cần có quy định để tăng cường vai trò của Sở bởi vai trò của Sở với DN xuống quá”. Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh Sở KH&ĐT tỉnh Ninh Bình thì phát biểu: “Hậu kiểm thì thông thoáng cởi mở cho DN nhưng nếu bỏ tiền kiểm thì sẽ xảy ra tình trạng như ở Ninh Bình đã từng xảy ra, ấy là khi bất động sản lên cơn sốt thì đến thợ cắt tóc cũng thành lập DN kinh doanh bất động sản, lập DN rồi không kinh doanh được thì làm cò mồi”.

Rất ủng hộ quan điểm của Ban soạn thảo nội dung sửa đổi luật là tiếp tục bãi bỏ những điều khoản về nghĩa vụ và thủ tục không cần thiết hoặc không còn phù hợp cho DN, nhưng như nhà báo Nguyễn Minh Phong cho rằng, muốn bỏ tiền kiểm, trước hết phải đưa vào luật sửa đổi những quy định nhằm tăng chế tài về thiết chế thi hành pháp luật. Đơn cử như phải luật hóa việc báo cáo thông tin, nếu DN có sai phạm, không công bố thông tin sẽ bị tuyên bố dừng hoạt động cho đến khi DN khắc phục sai phạm này mới được phép hoạt động trở lại.

Ông Phong và ông Đậu Anh Tuấn góp ý phải tăng cường sự phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan liên quan để quản lý và giảm sát hiệu quả. Ý kiến này có nhiều đồng thuận, ông Đậu Anh Tuấn phát biểu rằng không ai phát hiện các vụ việc vi phạm môi trường tốt như nhân dân và báo chí là kênh phát hiện nhiều sai phạm DN nhất vì vậy phải xã hội hóa việc giám sát quản lý DN.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng