PV: Thưa ông, theo như Chính phủ báo cáo thì tình hình kinh tế đang tốt lên, nhưng nghe ý kiến phát biểu của chuyên gia kinh tế thì thấy điểm tối nhiều hơn?

TS.Vũ Viết Ngoạn: Nền kinh tế vừa đi qua một giai đoạn hết sức khó khăn và bây giờ khó khăn chưa hết thì chắc chắn mảng tối vẫn còn nhưng rõ ràng nền kinh tế đang tốt lên và mảng sáng đang lan rộng hơn với 5 điểm quan trọng. Điểm sáng rõ nhất là tốc độ tăng trưởng quý sau đã cao hơn quý trước, tuy mức tăng chưa nhiều nhưng đã thể hiện rõ xu hướng tăng lên. Lĩnh vực xây dựng trời gian trước đây tăng trưởng âm, nay đã tăng trưởng dương trở lại. Sản xuất đã phần nào hồi phục, tổng cầu được cải thiện.

Điểm sáng rất rõ nữa như nhiều chuyên gia kinh tế cùng đồng thuận đánh giá là kinh tế vĩ mô đã ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp. Dự trữ ngoại hối tăng cao. Bình ổn được tỷ giá. Thanh khoản của hệ thống ngân hàng được củng cố và hiện khá dồi dào so với thời gian trước. XK tăng khá, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu suy giảm mạnh nhưng XK đã tăng 16%, trong khi XK của các nước lân cận như Trung Quốc - vốn là nước xuất khẩu mạnh - chỉ tăng chưa được 10%, Indonexia thì giảm…  Kết quả đạt được như hôm nay là một thành tựu cho dù vẫn còn nhiều khó khăn.

Khách quan nhìn nhận, trong điều kiện khó khăn, như nhiều chuyên gia đã nói - chưa bao giờ khó khăn như vậy, việc chúng ta đạt được kết quả như hôm nay là điểm sáng lớn. Nhớ lại năm 2012, khi đặt mục tiêu ổn định vĩ mô và đưa lạm phát xuống một con số, lúc đó nhiều chuyên gia, tổ chức quốc tế đã tỏ ý thiếu tin tưởng. Nhưng chúng ta đã làm được.

Điểm thứ ba, là an sinh xã hội được đảm bảo tốt.

Thứ tư là việc tái cơ cấu bước đầu đạt kết quả hiện thực.

Thứ năm với 4 điểm sáng trên đã mang lại kết quả tích cực, củng cố lòng tin của thị trường và niềm tin của xã hội. Chỉ số CDS (Credit Default Swap – chỉ số đánh giá rủi ro từ thị trường) đã giảm từ 400 điểm xuống mức 300 điểm và hiện nay là 250 điểm, giảm tới 40%, chứng tỏ niềm tin nhà đầu tư tiếp tục tăng lên. Chỉ số niềm tin và năng lực cạnh tranh nâng lên 5 bậc từ 75 lên 70, chỉ số đánh giá môi trường vĩ mô tăng lên 19 bậc, từ 106 lên 87, và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng mạnh. Trong 9 tháng đầu năm nay, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng 36% so với cùng kỳ năm 2011 (2011 hay 2012?).  

Những kết quả đạt được đã ghi nhận thành công của chính sách và sự chuyển hướng chính sách kịp thời với việc thực hiện Kết luận 02 của Bộ Chính trị và các Nghị quyết 11, Nghị quyết 01 và Nghị quyết 02 của Chính phủ đã mang lại kết quả và tạo được sự đồng thuận lớn.  Đây là những kết quả hết sức đáng ghi nhận trong năm 2013 nói riêng và cả 3 năm vừa qua nói chung.

PV: Không ít ý kiến đang phê phán việc thực hiện các nhiệm vụ chiến lược như đổi mới mô hình tăng trưởng, tiến độ tái cấu trúc nền kinh tế với 3 trụ cột chính là tái cơ cấu đầu tư công, hệ thống tài chính và DNNN thì chưa làm được gì thực chất?   

TS.Vũ Viết Ngoạn: Tôi đồng ý với ý kiến của nhiều chuyên gia là còn nhiều việc phải làm và phải tích cực thực hiện hơn nữa, nhưng thực tế cho thấy nhiệm vụ tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng đã đạt được những kết quả bước đầu. Cụ thể, việc thực hiện tái cơ cấu đầu tư công, nâng cao hiệu quả đầu tư công đã loại bỏ được nhiều dự án đầu tư kém hiệu quả. Nhờ đó hệ số ICOR trong giai đoạn 2011-2013 đã giảm còn 5,53 (trước đó, trong giai đoạn 2008-2010, hệ số ICOR là 6,7), chứng tỏ hiệu quả đầu tư đã được cải thiện.

Việc tái cơ cấu hệ thống tài chính đang tiếp tục được thực hiện nhưng bước đầu đã mang lại kết quả, chúng ta đã khống chế và kiểm soát được hệ thống, đã loại ra khỏi cuộc chơi những định chế tài chính nguy hiểm nhất. Hệ thống tài chính ổn định hơn nhiều, rủi ro đối với cả các tổ chức tín dụng và các công ty chứng khoán đã giảm đi rất nhiều so với năm 2011.

PV: Nhiều ý kiến cho rằng tình hình kinh tế vẫn rất khó khăn và tiếp tục khó khăn. Vậy theo ông, đâu là khó khăn thách thức lớn nhất mà chính sách điều hành kinh tế phải quan tâm trong những tháng còn lại của năm 2013 và năm 2014 tới?

TS.Vũ Viết Ngoạn: Theo tôi, có hai khó khăn và thách thức lớn nhất của nền kinh tế không chỉ ở thời điểm này mà còn ảnh hưởng tiếp tới năm 2014 mà chính sách kinh tế cần phải quan tâm để có giải pháp thích hợp, đó là cân đối ngân sách và tình hình khó khăn của DN.

Cân đối thu chi ngân sách đang rất khó khăn vì nguồn thu giảm trong khi vẫn phải đảm bảo các nhiệm vụ chi. Hệ thống DN dù nhận được hỗ trợ theo các Nghị quyết của Chính phủ nhưng vẫn rất khó khăn, công suất sản xuất của nhiều DN ở một số ngành, lĩnh vực rất thấp. Nếu tới đây phục hồi sản xuất không được như kỳ vọng, DN vẫn khó khăn sẽ làm gia tăng nợ xấu ngân hàng và ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách, tiếp tục ảnh hưởng ngược lại đến ổn định vĩ mô. Khi nguồn thu giảm, cân đối ngân sách khó khăn sẽ ảnh hưởng về trung hạn đến cân đối vốn cho đầu tư phát triển. Vốn cho đầu tư phát triển khó khăn sẽ ảnh hưởng tiếp tới tăng trưởng kinh tế. Ảnh hưởng tiếp nữa từ ngân sách khó khăn là ảnh hưởng đến nợ công trong trung và dài hạn, tác động tới an toàn tài chính, từ đó ảnh hưởng trở lại tới kinh tế vĩ mô. Đây là thách thức hết sức phải quan tâm.

PV: Định hướng cho năm 2014 đang được bàn bạc trong khi có những ý kiến lo cho tăng trưởng, muốn nền kinh tế sớm thoát khỏi trì trệ nhưng cũng có ý kiến lo cho rủi ro đang rình rập nếu sớm nới lỏng, quá lo cho tăng trưởng sẽ khiến bất ổn vĩ mô có nguy cơ trở lại.

Chỉ tiêu tăng trưởng GDP cho năm 2014 như Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra là 5,8%, nhiều ý kiến cho là “quá lạc quan” và hơi quá chạy theo mục tiêu tăng trưởng. Có ý kiến như TS.Trần Du Lịch thì nói “quanh mức 5,5%” . Theo ông, mức nào hợp lý hơn.

TS.Vũ Viết Ngoạn: Theo tính toán của Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, năm 2014 mà tăng trưởng 5,8% là hơi khó khăn nhưng ghi là 5,8% thì có ý nghĩa phấn đấu hơn. Tôi tin rằng nếu nỗ lực thực sự, thực hiện những giải pháp đề ra thì cũng có thể đạt được. Anh Lịch nói khoảng 5,5% thì cũng nằm trong khoảng này.

PV: Như ông đã chỉ ra tình hình ngân sách rất khó khăn. Hiện đang có nhiều ý kiến đề nghị nới bội chi ngân sách, nhưng cũng còn nhiều ý kiến băn khoăn bởi nền kinh tế Việt Nam đã rơi vào tình cảnh lạm phát cao như năm 2008 cũng một phần do nhiều năm liền bội chi ngân sách luôn vượt mức 5%. Nay mới có một năm giảm được về 4,8 %, trong khi nguy cơ lạm phát cao vẫn rình rập. Hơn nữa vẫn còn đó tình trạng lãng phí, sử dụng tiền kém hiệu quả.

Vậy có nên nới bội chi ngân sách như Chính phủ đề nghị?

TS.Vũ Viết Ngoạn: Ý kiến đề nghị nới bội chi, phát hành trái phiếu lúc này là để cân đối vốn cho đầu tư phát triển, góp phần tăng tổng cầu, từ đó giúp DN vượt được dốc. Trong điều kiện khả năng hấp thụ vốn tín dụng của nền kinh tế còn thấp, DN vẫn đang rất khó khăn mà không dùng vốn nhà nước để kích tổng cầu thì nền kinh tế sẽ tiếp tục tăng trưởng thấp, vòng xoáy khó khăn sẽ lặp lại với mức độ khó khăn hơn.

Tôi đồng tình với đề nghị nâng bội chi NS, phát hành trái phiếu để cân đối vốn đầu tư phát triển phù hợp với mục tiêu tổng quát nhưng phải được kiểm soát chặt chẽ. Nên cân nhắc tính toán cụ thể việc nâng bội chi NS và nâng bội chi cần dùng cho đầu tư phát triển, tập trung vốn cho các dự án quan trọng đã được Quốc hội phê duyệt, có tác động lan tỏa như các dự án mở rộng Quốc lộ 1, Quốc lộ 14 đi qua Tây Nguyên…

 PV: Cảm ơn Chủ tịch đã trả lời phỏng vấn.