Nhận diện

Mặc dù thời gian qua, ngành Ngân hàng đã “ghi” được khá nhiều điểm sáng, thành tựu đáng ghi nhận. Những ngôn từ gắn với hiệu ứng của chính sách tiền tệ (CSTT) như “lạm phát”, “lãi suất”, “thị trường vàng”... đã được các chuyên gia trong và ngoài nước nhiều lần phân tích và đánh giá khá cao khi nhận định về công tác điều hành của NHNN.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề lớn nhất của nền kinh tế hiện nay đặt ra là tìm lời giải cho bài toán tăng trưởng tín dụng. Vì sao lãi suất cho vay đã giảm quá nhiều mà vốn vẫn chưa đến được với doanh nghiệp. Thực ra, cũng không khó để cắt nghĩa điều này.

Theo giải trình của NHNN trước Quốc hội, trong bối cảnh hiện nay, khả năng tiêu thụ hàng hóa kém, hàng tồn kho tăng cao, năng lực tài chính của DN giảm sút, nên việc đáp ứng đủ các điều kiện vay vốn ngân hàng của DN bị hạn chế... là những nguyên nhân gây tắc dòng tín dụng.

Bên cạnh đó, các cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện cho DN, người dân tiếp cận vốn vay ngân hàng tuy đã có, nhưng quá trình triển khai còn chậm, mà nguyên nhân chủ yếu liên quan đến việc phối hợp thực hiện của các bộ, ngành khác. Có thể dẫn chứng như chương trình cho vay nhà ở còn vướng mắc về vấn đề xác nhận thu nhập thấp, công chứng hợp đồng thế chấp tài sản bảo đảm hình thành trong tương lai... Hay các cơ chế về bảo lãnh cho DNNVV vay vốn ngân hàng cũng đã có nhưng cũng chưa triển khai được nhiều trong thực tế.

Trong khi đó, để khơi thông dòng vốn tín dụng, việc xử lý nợ xấu (XLNX) có ý nghĩa giải phóng những nguồn vốn tiềm năng và đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ bằng nhiều giải pháp, phối hợp từ nhiều bộ, ngành liên quan. Nhưng, trong thực tiễn thời gian qua, mới chỉ chủ yếu là các giải pháp từ phía ngành Ngân hàng.

Liên quan đến vấn đề XLNX, tuy các giải pháp thời gian qua đã bước đầu phát huy hiệu quả, nhưng công tác XLNX thực sự vẫn gặp nhiều khó khăn. Trong đó có thể kể ra một số khó khăn chính như: Điều kiện kinh tế vĩ mô (KTVM) và thị trường chưa thuận lợi, sức tiêu thụ hàng hoá còn chậm, năng lực tài chính và khả năng trả nợ của DN còn thấp; thị trường bất động sản chậm phục hồi, thị trường tài chính trì trệ làm cho việc bán, xử lý tài sản bảo đảm tiền vay để thu hồi nợ chưa tiến triển; bên cạnh đó, điều kiện kinh doanh không thuận lợi cũng ảnh hưởng thu hút các nguồn đầu tư tài chính bên ngoài làm cho việc XLNX và tài sản bảo đảm khó khăn hơn...

Tiến trình tái cơ cấu (TCC) lại các TCTD hiện nay cũng còn một số vướng mắc, đặc biệt liên quan khuôn khổ pháp lý cho việc cơ cấu lại các TCTD chưa hoàn thiện. Chúng ta dường như đang phải giải quyết các vấn đề mang tính mâu thuẫn. Đơn cử như trong khi việc xử lý các TCTD yếu kém đòi hỏi phải nhanh để hạn chế tổn thất và ảnh hưởng đến an toàn hệ thống thì đây cũng là vấn đề hết sức phức tạp, nhạy cảm và liên quan đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích của nhiều bên, cùng với nhiều thủ tục, quy định liên quan nên lại đòi hỏi nhiều thời gian.

Một vấn đề quan trọng khác là mặc dù "con ngựa tiền tệ bất kham” – cụm từ mà ông Trương Văn Phước – Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia nhắc tới gần đây để nói về thị trường tiền tệ 2 năm trở về trước – đã được "ghìm cương” nhưng vẫn ẩn chứa nhiều nguy cơ phải thường xuyên đề phòng. Trong đó, một trong những rủi ro cần quan tâm đặc biệt, theo ông Phước, là diễn biến tỷ giá. Bởi tỷ giá luôn ẩn chứa trong nó những rủi ro, nhất là với một nền kinh tế mà độ mở ngày càng lớn như Việt Nam.

Và hành động

Nhận diện một cách nghiêm túc để tìm hướng khắc phục và tháo gỡ. Một kế hoạch hành động cho tương lai gần và định hướng đến năm 2015 cũng đã được NHNN đặt ra. Theo NHNN, trong định hướng điều hành từ nay đến cuối năm, một mặt, NHNN sẽ tiếp tục bám sát diễn biến KTVM để chủ động điều hành linh hoạt tiền cung ứng và các công cụ CSTT nhằm ổn định thị trường tiền tệ, đảm bảo thanh khoản và hỗ trợ nguồn vốn tín dụng phục vụ nền kinh tế.

Mặt khác, điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến KTVM, đặc biệt là diễn biến lạm phát, kiểm soát và điều tiết lãi suất thị trường ở mức hợp lý, góp phần ổn định thị trường tiền tệ, tăng trưởng tín dụng (TTTD), kiểm soát chất lượng tín dụng.

Theo đó, NHNN sẽ theo dõi sát tình hình hoạt động tín dụng của TCTD, kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách nhằm tạo thuận lợi cho hệ thống TCTD đạt tốc độ tăng trưởng tín dụng 10-12% theo định hướng đã đặt ra.

Cụ thể, sẽ xem xét điều chỉnh chỉ tiêu TTTD với các TCTD có khả năng mở rộng tín dụng trên cơ sở nguồn vốn lành mạnh, vững chắc, trong đó tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên, đảm bảo chất lượng tín dụng. Đồng thời, xem xét chấp thuận đề nghị của các TCTD cho vay vốn bằng ngoại tệ đối với nhu cầu vốn thuộc lĩnh vực ưu tiên, khuyến khích phát triển sản xuất - kinh doanh theo chủ trương của Chính phủ.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế đối với hoạt động tín dụng.

Đối với vấn đề XLNX, mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức nhưng NHNN kỳ vọng, nếu các nhóm giải pháp XLNX được các thành phần liên quan triển khai mạnh mẽ, quyết liệt và đồng bộ thì mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 sẽ xử lý được cơ bản số nợ xấu hiện nay là hoàn toàn có cơ sở. Kỳ vọng này cũng được nhiều chuyên gia kinh tế, tài chính ủng hộ.

“XLNX đang đi rất đúng hướng, không nên nóng lòng quá. Theo tôi, để có được những kết quả tích cực phải chờ đợi trong khoảng 2 năm nữa. Phải chấp nhận như vậy” – ông Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội và cũng là chuyên gia kinh tế nói. Lý giải cho nhìn nhận này, ông Ngân cho rằng việc XLNX trong bối cảnh hiện nay phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, nhất là tình hình sản xuất kinh doanh của các DN và điều kiện thị trường bất động sản.

“Không nên nóng lòng” ở đây cũng có thể hiểu được nếu biết rằng, ngay cả các nền kinh tế đã phát triển với hoạt động thị trường tài chính đã ở mức hoàn hảo, nhưng khi đụng phải vấn đề XLNX họ cũng rất mất thời gian và thậm chí phải sử dụng nguồn vốn Chính phủ để “giải cứu”. Như tại Mỹ, XLNX bất động sản vừa qua phải mất tới 5 năm, nhiều quốc gia khác còn mất thời gian nhiều hơn.

XLNX ở Việt Nam, mà NHNN đang chỉ đạo, là kết hợp cùng với tiến trình TCC và sẽ không phải sử dụng đến nguồn tài chính của ngân sách. Vì thế, bên cạnh tập trung xử lý 9 ngân hàng yếu kém đã xác định trước đây, hiện NHNN đang tiếp tục đánh giá và xác định thêm một số TCTD yếu kém khác (bao gồm 2 NHTMCP và 6 TCTD phi ngân hàng), yêu cầu các TCTD này xây dựng phương án cơ cấu lại trình NHNN phê duyệt để đảm bảo xử lý dứt điểm, căn bản các TCTD yếu kém trong năm 2013 theo đúng mục tiêu đặt ra theo Đề án cơ cấu lại các TCTD giai đoạn 2011-2015 đã được Thủ tướng phê duyệt.

Có thể nói, dù khiêm tốn nhưng vẫn có thể khẳng định, các nhiệm vụ mà Quốc hội giao NHNN thực hiện như: chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt; từng bước hạ lãi suất tín dụng, tăng tín dụng ở mức hợp lý; cơ cấu lại nợ và tập trung giải quyết nợ xấu; hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn tín dụng. Năm 2013, tạo cho được chuyển biến tích cực trong việc TCC hệ thống ngân hàng, các TCTD, các công ty tài chính gắn với thị trường chứng khoán, thị trường tài chính...

Điều hành hoạt động của thị trường tín dụng, bảo đảm cung ứng vốn cho sản xuất những ngành sản xuất, mặt hàng quan trọng, tạo đà cho tăng trưởng kinh tế; đồng thời kiềm chế lạm phát theo chỉ tiêu đã được Quốc hội xác định; làm tốt công tác quản lý Nhà nước đối với thị trường vàng; bảo đảm lợi ích của người dân; không sử dụng vàng làm phương tiện thanh toán trong nền kinh tế... về cơ bản, đã được NHNN thực hiện có kết quả.

Tất nhiên, hành trình để đạt được mục tiêu bảo đảm đến năm 2015 có một hệ thống ngân hàng lành mạnh như Quốc hội yêu cầu, còn không ít chông gai, nhưng rõ ràng, nhìn lại những gì mà NHNN đã đạt được trong thời gian qua, cùng với nỗ lực không mệt mỏi của toàn hệ thống, theo các chuyên gia, có rất nhiều cơ sở để hy vọng.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng