Trong thời gian qua, hầu hết các chuyên gia và các nhà tư vấn chính sách của Việt Nam khuyến nghị Chính phủ tập trung vào quản lý tổng cầu, các vấn đề tiền tệ nhằm ngăn cản sự gia tăng mạnh của giá cả. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, chính sách quản lý tổng cầu không sai. Tuy nhiên, khi sử dụng chính sách này cần ý thức rằng, đó là chính sách mang tính ngắn hạn và nhất thời, không thể sử dụng lâu dài và triền miên.

Trong khi trên thực tế, việc sử dụng chính sách quản lý tổng cầu triền miên suốt từ năm 2007 đến nay khiến nền kinh tế Việt Nam rơi vào vòng xoáy lạm phát - suy trầm. Vòng xoáy này ngày càng thu nhỏ, khiến cả phía cung và phía cầu của nền kinh tế đều yếu. Vấn đề lạm phát đã được giải quyết, nhưng cũng chỉ là giải quyết phần ngọn. Nguyên nhân sâu xa là do hiệu quả sản xuất và đầu tư thấp, cơ cấu kinh tế lệch lạc vẫn còn đó.

Một nghiên cứu độc lập từ mức độ lan tỏa các nhân tố của cầu cuối cùng đến sản xuất và thu nhập dường như ủng hộ nhận định trên. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, cấu trúc của nền kinh tế đang có chiều hướng thay đổi, chuyển từ trường phái Keynes tăng cầu sẽ làm tăng cung mà không tăng giá sang hướng gần hơn với trường phái kinh tế học cổ điển tăng cầu chỉ làm tăng giá.

Điều này dường như cũng phù hợp với xu hướng lạm phát trong những năm qua. Một khả năng để lý giải điều này là những phát triển về số lượng trong nước (tăng lao động, tăng khai thác tài nguyên) sắp bão hòa. Ý nghĩa chính sách của điều này là những chính sách khuyến khích cần tập trung vào công nghệ và hiệu quả, chứ không thể tập trung vào mở rộng sản xuất các ngành sử dụng nguyên liệu và lao động như trước.

Điều này phần nào giải thích hiện tượng chỉ số CPI không tăng trong thời gian gần đây, khi mà tổng cầu suy giảm 10 điểm phần trăm của năm 2013 so với 2010? Chú ý rằng, tỷ trọng các nhân tố của tổng cầu trong GDP có hiện tượng: tỷ trọng của cầu tiêu dùng trong GDP không thay đổi trong khoảng 5 năm gần đây, nhưng cầu đầu tư giảm mạnh từ khoảng 36% năm 2010 xuống khoảng 26% trong năm 2013.

Nó dường như cũng minh chứng cho nhận định của một nhóm chuyên gia rằng, nguyên nhân sâu xa của lạm phát là do hiệu quả đầu tư thấp. Vì vậy, đến nay, với một nền kinh tế mà phía cung cơ bản là gia công thì việc cải thiện về thể chế và thay đổi cấu trúc kinh tế cần được ưu tiên hàng đầu.

Liệu cơ cấu kinh tế với ưu tiên thứ tự công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp có phải là cơ cấu kinh tế hợp lý? Có nên dựa quá nhiều vào xuất khẩu để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế?

Kết quả từ nghiên cứu cũng khuyến cáo rằng, các ngành công nghiệp chế biến chế tạo không phải là lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế của Việt Nam. Chính nhóm ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản mới là lĩnh vực quan trọng nhất trong nền kinh tế Việt Nam, không nên bị thu hẹp. Nó đóng vai trò quan trọng như một điểm tựa cho các lĩnh vực khác phát triển. Các sản phẩm của khu vực này được sử dụng như là đầu vào cho các lĩnh vực công nghiệp và quan trọng hơn, nó nhằm mục đích đảm bảo an ninh lương thực, ổn định cuộc sống cho hai phần ba người dân trong cả nước. Trong những năm vừa qua, các địa phương đã xây dựng rất nhiều khu công nghiệp mà chủ yếu là sản xuất mang tính gia công trên đất nông nghiệp. Điều này là rất nguy hiểm và cần được chấm dứt.

Trên thực tế, các ngành hiệu quả cao, tạo giá trị gia tăng cho xã hội, giải quyết công ăn việc làm là những ngành có độ lan tỏa kinh tế cao và kích thích nhập khẩu thấp (nông nghiệp và chế biến sản phẩm nông nghiệp) chưa được chú trọng một cách phù hợp. Như vậy, đã đến lúc chúng ta cần quan tâm đến chính sách trọng cung với ý niệm là tôn trọng phía cung, hướng tới chính sách điều hành nền kinh tế mang tính dài hạn?

Nguồn: baodientu.chinhphu.vn