Triển vọng kinh tế thế giới năm 2015

Dù vẫn giữ gam màu chủ đạo là tiếp tục hồi phục và phát triển cao hơn năm 2014, song nhìn chung kinh tế thế giới năm 2015 sẽ khó đoán hơn do gắn với khá nhiều diễn biến phức tạp chi phối nhau, cả kinh tế và chính trị, nhất là giá dầu mỏ và sự trồi sụt, bất ổn của nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới.

Ngân hàng thế giới (WB) tháng 7-2014 đã dự báo, nền kinh tế thế giới trong năm 2015 tăng 3,3%, nhưng đến đầu tháng 12-2014 trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế thế giới của mình, đã điều chỉnh giảm còn 3,2%. Ngày 10-12-2014, Liên hợp quốc công bố báo cáo về tình hình và triển vọng kinh tế năm 2015 cho thấy kinh tế toàn cầu được dự báo tiếp tục tăng trưởng trong 2 năm tới bất chấp những tàn dư từ cuộc khủng hoảng tài chính, thách thức địa chính trị toàn cầu và đại dịch Ê-bô-la ở Tây Phi kìm hãm đà tăng trưởng. Tuy nhiên, kinh tế toàn cầu được dự báo tăng trưởng 3,1% trong năm 2015 và tăng lên thành 3,3% trong năm 2016. Những con số này đều cao hơn mức tăng trưởng 2,6% của năm nay.

Năm 2015, Mỹ sẽ quay lại vị trí đầu tàu kinh tế thế giới nhờ duy trì tăng trưởng hơn 2% năm 2014 và dự báo tiếp tục tăng 2,8% năm 2015 và 3,1% năm 2016. Nền kinh tế khu vực Eurozone nhận được xung lực mới từ sự kết hợp giữa giá dầu giảm sâu, chính sách tiền tệ nới lỏng, đồng Ơ-rô yếu, giảm bớt áp lực tài khóa và nợ nước ngoài sẽ giúp kích thích tăng trưởng kinh tế ở khu vực này và sẽ tăng tốc nhẹ, đạt mức tăng 1,4 - 1,5% trong năm 2015 từ mức tăng 0,8% dự kiến năm 2014. Kinh tế Trung Quốc tiếp tục giảm tốc năm 2015 còn 6,5 - 7% theo chính sách chủ động thúc đẩy tái cơ cấu và định hướng mạnh vào thị trường nội địa, coi trọng tăng trưởng bền vững hơn (đặc biệt, theo cách tính GDP đồng giá sức mua - PPP - của Quỹ Tiền tệ quốc tế công bố 04-12-2014, với tổng thu nhập cuối năm 2014 lên đến 17,4 nghìn tỷ USD, kinh tế Trung Quốc hiện chiếm 16,5% nền kinh tế thế giới, chính thức soán ngôi vị số 1 thế giới về quy mô GDP của Mỹ với quy mô 16,3% GDP toàn cầu. Tuy nhiên, bình quân GDP/người của Trung Quốc vẫn chưa bằng 1/4 Mỹ và cách rất xa Mỹ về trình độ khoa học - công nghệ và nhiều lĩnh vực, quyền lực mềm khác). Hầu hết các nền kinh tế mới nổi sẽ đạt được mức tăng trưởng khả quan hơn trong năm 2015 nhờ giá dầu giảm, thanh khoản toàn cầu tăng, và sự tăng tốc của nền kinh tế Mỹ và châu Âu. Các nền kinh tế mới nổi ở châu Âu, Mỹ La-tinh, Trung Đông, Bắc Phi, khu vực tiểu sa mạc Sa-ha-ra sẽ có sự tăng tốc mạnh nhất trong nhóm này. Sự phục hồi kinh tế Mỹ và EU sẽ làm tăng nhu cầu đối với các mặt hàng xuất khẩu từ các nước đang phát triển tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, giúp khu vực này duy trì tốc độ tăng trưởng. Khu vực Đông Á được dự báo có mức tăng trưởng nhanh nhất trong những năm tới, đạt khoảng 6%. Kinh tế Nhật Bản, do tăng thuế tiêu dùng, nên cuối năm 2014 đang chậm lại, song sẽ tăng trưởng nhẹ trong năm 2015, khoảng 1%, nhờ linh hoạt chính sách thuế, giá năng lượng thấp và tiếp tục nới lỏng tín dụng. Khu vực đồng Ơ-rô đã qua khỏi cuộc khủng hoảng nợ công về mặt kỹ thuật và chấm dứt thời kỳ suy thoái kéo dài. Kinh tế Nga bộc lộ nhiều lỗ hổng và dễ bị tổn thương hơn tinh thần cứng cỏi của lãnh đạo đất nước, vì vậy có nhiều nguy cơ rơi vào tăng trưởng âm 0,7% trong năm 2015, nếu vòng vây cấm vận xiết chặt thêm từ phía Mỹ và EU, còn chính phủ Nga không có những đột phá chính sách đối phó hiệu quả. Tăng trưởng chậm lại ở các nền kinh tế mới nổi lớn, đặc biệt ở Trung Quốc, sẽ tác động không nhỏ lên tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Các hoạt động kinh doanh toàn cầu gia tăng. Tuy nhiên, các hàng rào kỹ thuật vẫn tiếp tục được cập nhật theo hướng ngày càng khắt khe và tinh xảo hơn. Hoạt động M&A (sáp nhập và mua bán doanh nghiệp) sẽ tiếp tục đẩy mạnh (đặc biệt trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, bất động sản, công nghiệp chế biến), cùng chiều với xu hướng tiếp tục đàm phán FTA giữa các nước trong cùng châu lục hay liên châu lục.

Các đồng tiền lớn trên thế giới sẽ có điều chỉnh, đồng USD và Ơ-rô mạnh lên, còn đồng nhân dân tệ, yên và rúp có thể yếu đi, quan ngại nhất vẫn là đồng rúp. Giá vàng khó tạo sốc dù tăng hay giảm. Nhưng sức ép lạm phát chung thế giới có thể gia tăng gắn với sự tăng giá một số nguyên liệu đầu vào thiết yếu và nhu cầu tiêu dùng và đầu tư tăng lên. Bất ổn giá dầu cũng đem lại rủi ro cho các nước xuất và nhập khẩu dầu, trong khi các cuộc khủng hoảng địa chính trị ở U-crai-na, I-rắc, Li-bi và Xi-ri cản trở sự phát triển kinh tế và là nguồn gốc của sự bất ổn.

Thế giới sẽ vẫn đối diện với nhiều thách thức và lúng túng về tái cấu trúc và tìm kiếm mô hình, động lực tăng trưởng mới; tỷ lệ thất nghiệp cao kéo dài và áp lực gia tăng nợ công tiếp tục đậm thêm bởi những căng thẳng và tranh chấp quân sự, biên giới, lãnh hải và chính trị song phương hoặc đa phương trong khu vực trên khắp thế giới. Chủ nghĩa dân tộc với “những giấc mơ lớn”, đầy tham vọng, cùng với chủ nghĩa khủng bố cực đoan và xu hướng gia tăng coi trọng công cụ bạo lực đang xói mòn các nguồn lực, chia rẽ thế giới, làm ô nhiễm sự lành mạnh bầu không khí hòa bình thế giới. Trên tổng thể, thế giới cần tiếp tục lắng nghe và chấp nhận thông điệp chung về đối thoại, tôn trọng và hòa bình như một cảnh tỉnh chung và giải pháp cần thiết cho ổn định và phát triển của toàn nhân loại.

Đặc biệt, những bài học nóng của các cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị - xã hội gần đây cho thấy không có ngoại lệ đổ vỡ và khủng hoảng cho bất kỳ mô hình kinh doanh và nhà nước nào, kể cả các đại gia và cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới. Sự chuyển hóa giữa nợ công - nợ tư và vai trò ngày càng lớn của khủng hoảng tài chính đối với khủng hoảng chu kỳ, bất ổn vĩ mô, xã hội và chính trị. Thực tế đòi hỏi mỗi quốc gia đều cần nắm rõ và đáp ứng tốt nhất yêu cầu phối hợp hài hòa sử dụng bàn tay nhà nước và bàn tay thị trường trong một mô hình nhà nước kiểu mới; coi trọng tính đồng bộ và chú ý đến tính 2 mặt của các giải pháp chính sách, đa dạng hóa và phối hợp hiệu quả các nguồn lực trong nước và quốc tế; tăng cường dự báo, thông tin, bảo vệ người tiêu dùng và giữ vững lòng tin và sự ổn định hệ thống trên thị trường tài chính trong quản lý phát triển và vượt qua khủng hoảng của mình...

Triển vọng kinh tế Việt Nam năm 2015

Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2015 được Quốc hội thông qua, với 89,54% số phiếu tán thành, đã đặt mục tiêu cho năm 2015: Tăng 6,2% GDP. Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 10%; nhập siêu khoảng 5%; tốc độ tăng giá tiêu dùng (CPI) khoảng 5%; tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội chiếm 30 - 32% GDP; tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,7 - 2%, riêng các huyện nghèo giảm 4%; tạo việc làm cho khoảng 1,6 triệu lao động; tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị dưới 4%; tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 50%; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng giảm xuống dưới 15%.

Theo nhiều dự báo quốc tế, năm 2015, Việt Nam sẽ đạt tăng trưởng GDP từ 5,8 - 6,2 %; CPI cả năm dưới 7% và các ngành kinh tế xuất khẩu sẽ có nhiều bứt phá quan trọng do nhận được nhiều xung lực phát triển tích cực mới từ những FTA mà Việt Nam đang và sẽ tham gia, tiêu biểu là Cộng đồng kinh tế ASEAN, TPP, FTA Việt Nam - Hàn Quốc và Việt Nam - Liên minh hải quan Nga - Bê-la-rút-Ca-zắc-xtan…

Những ngành nghề dự báo sẽ tăng trưởng mạnh từ năm 2015 là bất động sản, vật liệu và dịch vụ xây dựng, dịch vụ tiêu dùng, hàng tiêu dùng, nông - lâm sản. Đầu tư vào quỹ mở đang là một lựa chọn thu hút ngày càng nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư cá nhân. Các ngành du lịch, nông nghiệp, thủy, hải sản sẽ tiếp tục tăng trưởng thuận lợi. Xuất khẩu lao động, cả lao động giản đơn và lao động có trình độ chuyên môn, trong đó có bác sĩ, điều dưỡng viên trung cấp, sẽ là một trong các trọng tâm tạo đột phá mới cho tăng trưởng việc làm và kiều hối. Công nghiệp phụ trợ sẽ từng bước được định hình và phát triển theo hướng tham gia chuỗi cung ứng quốc tế với các thành viên tham gia FTA với Việt Nam.