Lo nhu cầu toàn cầu giảm sút

Đây chắc chắn là một mối lo ngại. Kinh tế Việt Nam chú trọng vào thương mại với hoạt động xuất khẩu đã vươn tầm tới toàn cầu và chiếm hơn 80% GDP của cả nước. Do đó, các sự kiện toàn cầu, đặc biệt ở những thị trường quan trọng như Mỹ, Khối đồng tiền chung châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc và ASEAN đã có ảnh hưởng sâu sắc đến các hoạt động trong nước.

Chỉ số PMI ngành sản xuất của HSBC trong tháng 1 ở mức 51,5 điểm, giảm 1,2 điểm so với tháng 12/2014 cho thấy Việt Nam không né khỏi sức ảnh hưởng của nhu cầu bên ngoài trì trệ với đơn đặt hàng xuất khẩu mới tăng chậm đáng kể.

“Trong khi chúng tôi kỳ vọng lĩnh vực này sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2015 nhờ vào các yếu tố như tồn kho thấp, hoạt động đầu tư mới và khả năng cạnh tranh chi phí lao động thì những động thái gia tăng bảo hộ thương mại và nhu cầu bên ngoài trì trệ có thể làm cho quá trình tăng trưởng của Việt Nam trở thêm khó khăn” – báo cáo này cho biết.

Nền kinh tế toàn cầu đang bị ba vấn đề lớn gây lo ngại: Nhu cầu giảm sút, tình trạng giảm phát và nợ nần tăng cao. Từ Nhật Bản đến Khu vực đồng tiền chung châu Âu, các nền kinh tế đang tận dụng mọi nguồn lực để đẩy lùi giảm phát thông qua việc giảm giá đồng tiền của mình. Các nền kinh tế này cũng đang phải đối mặt với vấn đề nhân khẩu học và những khó khăn nhằm thực hiện các cải cách sâu rộng… Những thách thức như vậy sẽ tạo thêm nhiều áp lực đối với hoạt động xuất khẩu và nền kinh tế trong nước của Việt Nam.

Đơn cử, mặc dù xuất khẩu vẫn tăng trưởng hai con số trong những năm gần đây nhưng tốc độ tăng trưởng đã giảm. Trong năm 2014, xuất khẩu đã đạt mốc 150 tỷ USD và tăng trưởng đạt mức 13,6% so với năm 2013. Tuy nhiên, con số tăng trưởng này đã giảm so với mức tăng trưởng 15,2% trong năm 2013 và 18,2% trong năm 2012. “Chúng tôi dự đoán tăng trưởng xuất khẩu sẽ giảm từ mức 13,6% trong năm 2014 xuống còn 12% trong năm 2015” – HSBC dự báo.

Tin tốt lành là xuất khẩu của Việt Nam sẽ bớt phụ thuộc vào các nguồn nguyên liệu thô mà tập trung vào các mặt hàng sản xuất. Ví dụ, thị phần của ngành hàng sản xuất trong tổng doanh thu xuất khẩu đã tăng từ 33% trong năm 2007 lên 48% trong năm 2014. Nhờ đó, chi phí đầu vào thấp (giá năng lượng thấp) đã hỗ trợ thúc đẩy năng lực cạnh tranh và bù đắp phần nào cho nhưng yếu tố tiêu cực từ việc giá trị xuất khẩu hàng hoá suy giảm. Giá cả đầu vào giảm mạnh cũng giúp tăng lợi nhuận của các nhà sản xuất, qua đó cho phép họ giảm được giá thành đầu ra.

Cần một cơ cấu phân bổ tín dụng hiệu quả hơn

Tuy nhiên, các chuyên gia HSBC cho rằng, thách thức lớn nhất trong năm 2015 đối với Việt Nam là từ trong nước hơn là từ bên ngoài. Theo đó, tiến độ thực hiện các tái cơ cấu DNNN, lĩnh vực ngân hàng và hoạt động đầu tư công nhìn chung chậm hơn so với dự định và các kế hoạch đề ra. Vấn đề đáng lo nhất là phần đầu tư của khối nhà nước vẫn tăng trong vài năm gần đây. Mặc dù GDP cả nước vẫn có thể tăng trong năm 2015, hiệu quả hoạt động vẫn còn dưới mức tiềm năng nên các doanh nghiệp tư nhân trong nước tiếp tục gặp khó khăn.

Giai đoạn 2001 - 2011, hoạt động đầu tư Nhà nước đã giảm từ mức đỉnh điểm 60% trong tổng đầu tư trong năm 2001 xuống còn 37% trong năm 2011. Tuy nhiên, trong hai năm qua, vấn đề nổi lên là thị phần đầu tư Nhà nước chiếm 40,4%  trong khi thị phần sản lượng chỉ có 32,2% (năm 2011, thị phần đầu tư Nhà nước 37% trong khi sản lượng là 32%). Nói cách khác, mặc dù đã chiếm phần lớn hơn trong phân bổ nguồn vốn, khu vực Nhà nước vẫn không thể cải thiện sản lượng của mình.

NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 13-15% trong năm 2015 và Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,2%. Mục tiêu này cũng gần như dự đoán tăng trưởng của HSBC là 6,1% cho năm 2015. Tuy nhiên, chúng tôi lo ngại rằng tiềm năng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam, đặc biệt là khu vực tư nhân trong nước tiếp tục bị các DNNN lấn lướt.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng