Bên cạnh đó, năm 2014 do sản lượng tôm của một số nước sụt giảm nên các nhà nhập khẩu đã tăng nhập để dự trữ, dẫn tới xuất khẩu tăng, thì hiện tại, diễn biến của tỷ giá khiến giá hàng hóa tăng cũng như cước phí vận tải tăng, họ không mua dự trữ nữa. Hoặc hàng tồn kho, chưa bán hết, họ không mua dự trữ thêm, nên xuất khẩu của các doanh nghiệp trong quý I giảm mạnh. Không chỉ thủy sản, các mặt hàng nông sản chủ lực khác như gạo, cà phê cũng giảm cả về lượng và giá, nên kim ngạch xuất khẩu chung của nhóm nông, lâm, thủy sản giảm hơn 13% so với cùng kỳ năm trước. Tương tự, Phó chủ tịch Hiệp Hội Dệt may Việt Nam Đặng Phương Dung cho biết, xuất khẩu hàng dệt may của các doanh nghiệp trong 3 tháng đầu năm nay cũng gặp khó khăn ở một số thị trường. Đồng euro mất giá ảnh hưởng đến thị trường nhập khẩu EU. Kinh tế Hoa Kỳ phục hồi chưa tốt, nên hàng xuất khẩu sang thị trường này cũng bị ảnh hưởng…

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Ts Võ Trí Thành cho rằng, hoạt động xuất khẩu năm nay đang đối mặt với khó khăn, thách thức cả từ thị trường thế giới cũng như thị trường trong nước. Thứ nhất, kinh tế thế giới phục hồi chưa chắc chắn và không đều, một số thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam tăng trưởng kinh tế còn bấp bênh. Thứ hai, giá cả một số mặt hàng được dự báo không tăng, thậm chí giảm, cùng với sản lượng không tăng hoặc tăng nhưng giá trị thu về sẽ nhỏ hơn. Điều này phản ánh rất rõ trong xuất khẩu nông sản quý I. Thứ ba là câu chuyện tỷ giá. Xét nhiều góc độ thì hiện nay vẫn giữ tỷ giá danh nghĩa tương đối ổn định so với đồng USD. Điều này gây ra tác động không mong muốn là đối với một số thị trường và một số đồng tiền thì đồng tiền Việt Nam lên giá quá nhanh, hạn chế ít nhiều khả năng xuất khẩu...

Sau 4 năm liên tiếp xuất siêu, quý I vừa qua nhập siêu đã quay trở lại, trong đó có nguyên nhân liên quan đến tăng nhập khẩu máy móc, hàng trung gian dùng cho sản xuất xuất khẩu và cho tiêu dùng nội địa, ô tô cũng là mặt hàng nhập khẩu tăng lên đáng kể. Có chuyên gia cho rằng, việc xuất siêu của Việt Nam trong vài năm trở lại đây chỉ là tạm thời, bây giờ quay lại nhập siêu mới là phản ánh thực tế, cho thấy doanh nghiệp trong nước bắt đầu phục hồi sản xuất, có đơn hàng, tăng nhập khẩu máy móc, thiết bị cũng như vật tư nguyên liệu. Nhưng quý I vừa qua, xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước giảm 5%, trong khi doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng hơn 16% và chiếm tới 70% tổng kim ngạch xuất khẩu. Với lợi thế về thị trường, công nghệ, tiềm lực tài chính, trình độ quản lý… doanh nghiệp FDI tiếp tục nắm vai trò chủ chốt trong xuất khẩu.

Theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp hãy dành nguồn nhân lực tốt nhất để nghiên cứu môi trường pháp lý, môi trường thương mại khu vực, thế giới. Bởi, các hiệp định thương mại tự do mà chúng ta sắp ký kết như FTA với EU, hay Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)… đều có những yêu cầu khắt khe về xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng và sự giám sát chặt chẽ. Chúng ta đang đứng trước cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu vô cùng lớn, nhưng nắm bắt và khai thác được hay không, nhiều hay ít, hoàn toàn phụ thuộc vào nỗ lực của chính doanh nghiệp.

Nguồn: Tạp chí Tài chính