Hội nhập là tốt

Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế xã hội tại Diễn đàn Kinh tế mùa xuân 2015 do Ủy ban Kinh tế Quốc hội tổ chức ngày 21-4 tại Nghệ An, ông Khánh, trưởng đoàn đàm phán khẳng định: “Cá nhân tôi cho rằng đổi mới lần 2 đã bắt đầu”.

Bằng chứng, theo ông Khánh, là Chính phủ đã bắt đầu cơ cấu lại nền kinh tế, và thay đổi mô hình tăng trưởng. Ông cho rằng, những nỗ lực mới trong hội nhập kinh tế quốc tế đang hỗ trợ cho tiến trình đổi mới lần 2 này.

Về cam kết AEC trong Asean, ông Khánh cho rằng hiệp định này không có thay đổi đột ngột nào cả về thuế, đầu tư, thương mại, tự do hoá dịch vụ, di chuyển thể nhân,… ngay trong năm 2016.

Ông cho biết, nếu TPP (Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương) và hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU ký kết được vào tháng 6 này, thì vẫn “không có gì thay đổi trong năm 2016 vì Việt Nam cũng như chính phủ các nước cần trình ra các quốc hội. Quá trình phê chuẩn phải kéo dài 12-18 tháng. “Vì thế 2016 chưa có tác động đến môi trường kinh doanh ở Việt Nam”, ông nói.

Ông nói: “Có nhiều ý kiến lo lắng khi ta hội nhập sâu mà doanh nghiệp chưa chuẩn bị, chúng ta không cần lo lắng quá vì mọi kiến nghị của chúng ta … đều có trong TPP, FTA với EU”.

Ông Khánh giải thích, mua sắm của chính phủ phải minh bạch, thì điều này đã có trong TPP, trong FTA với EU.

Ông nói: “Chúng ta mong muốn có công nghiệp hỗ trợ; TPP chưa ký, thì các nhà đầu tư đã vào biến chúng ta thành cứ điểm sản xuất. Năm nay chưa vào thì sang năm sau họ sẽ vào”.

“Chúng ta muốn chống tham nhũng, kỷ luật cho doanh nghiệp nhà nước (DNNN), thì TPP có chương nói về chống tham nhũng, hay kỷ luật với DNNN”, ông thuyết phục.

Ông Khánh đặt câu hỏi: “Vây chúng ta có nên lo lắng hay không? Chúng ta lo về sức ép cạnh tranh. Chúng tôi cho đó là lo lắng không hợp lý”.

Ông giải thích, khẳng định cạnh tranh là bản chất của nền kinh tế Việt Nam, và nếu doanh nghiệp không cạnh tranh nổi thì phải phá sản.

Trưởng đoàn đàm phán hội nhập của Việt Nam nói thêm: “Tôi tin là đất nước ta có lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng, chúng ta sẽ không thua”.

Ông Khánh trích phát biểu của Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát Trần Đình Long rằng có lo sợ khi Formosa vào Việt Nam không, ông Long trả lời: “Không, Chúng tôi chấp nhận cạnh tranh sòng phẳng”; và nói “tôi rất mong chờ các thế hệ doanh nhân mới có chất cạnh tranh toàn cầu”.

Thể chế chưa tương thích

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại tỏ ý không đồng tình với sự lạc quan của ông Khánh. 

Chuyên gia Võ Đại Lược nhận xét, Việt Nam đã ký 8, đang đàm phán 6 FTA, nghĩa là kinh tế Việt Nam đối diện cạnh tranh toàn cầu.

Ông nói: “Đây là điều không đơn giản vì trước hết là cạnh tranh về thể chế quốc gia … mà thể chế của ta là bất cập hơn so với nhiều quốc gia”.

Ông giải thích: “Cụ thể, lãi suất cho vay của Việt Nam 9-10%/năm, trong khi các nước là 2-3% thì ta cạnh tranh sao được. Tỷ giá thì tiền đồng cao hơn giá thực 20% trở lên, thì xuất khẩu đương nhiên là khó, nhập khẩu tràn vào giết chết sản xuất trong nước. Công nghiệp phụ trợ khó mà phát triển được, vì đòi hỏi thị trường ngoài nước luôn cao. Công nghiệp phụ trợ như vậy thì không thể xuất khẩu được. Đặt cơ sở công nghiệp phụ trợ ở Trung Quốc rẻ hơn 40% thì dại gì họ đặt ở ta”.

Ông dẫn chứng cho luận điểm này là tới gần 70% giá trị xuất khẩu là của khu vực FDI, gần 70% giá trị sản xuất công nghiệp là của FDI.

Ông Lược nói: “Làm gì có của chúng ta. Đây là thách thức rất lớn nếu chúng ta không nhận thức đầy đủ chuyện này”.

Theo ông Lược, DNNN là vấn đề đại sự. Tính cả các ngân hàng thương mại nhà nước, và các doanh nghiệp nhà nước của quân đội, thì tỷ trọng của khu vực này phải chiếm trên 40% GDP.

“Nền kinh tế thị trường mà có tỷ trọng quốc doanh lớn như vậy thì cạnh tranh quốc tế thế nào?”, ông Lược nói.

Ông nói: “Nghị quyết vẫn ghi kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo thì không sao giảm được kinh tế nhà nước. Chúng ta đổi mới về kinh tế để xử lý những vấn đề kinh tế, nhưng vấn đề đó lại nằm trong vấn đề chính trị.”

Trong khi đó, ông Trần Đình Thiên lo ngại, sức ép về tỷ giá đang đè nặng lên doanh nghiệp Việt Nam là chính.

Lý do, ông phân tích, doanh nghiệp FDI chiếm tới 68% giá trị xuất khẩu ít chịu tác động tỷ giá, nghĩa là 32% giá trị còn lại của doanh nghiệp Việt Nam, nhất là nông sản, phải chịu tác động này.

Bên cạnh đó, ông Thiên cho biết, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tăng 18%, nhập khẩu tăng 31%, nhập siêu tới 38% trong năm 2014 so với năm 2013 dù có sự kiện giàn khoan HD981.

Ông Thiên nói: “Cái đáng sợ không phải là quan hệ xấu đi, mà là thương mại tăng lên. Nó tăng lên thì cấu trúc kinh tế của Việt Nam không giải quyết được. Ta tốt lên trong ngắn hạn, doanh nghiệp phát triển bình thường, việc làm bình thường, thì chúng ta mất cơ hội thay đổi cấu trúc thị trường. Chúng ta khó tránh nguy cơ lệ thuộc thương mại. Chúng ta có thể bỏ qua cơ hội để thay đổi cơ cấu kinh tế và cơ hội phát triển. Sự tăng trưởng như vậy không phải đáng hoan hô”.

Nguồn: TBKTSG