Củng cố tài khoá vẫn là nhiệm vụ quan trọng

Báo cáo cập nhật tình hình phát triển kinh tế Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 2/12 nhận định, Việt Nam đã ứng phó tương đối tốt trước những biến động của môi trường kinh tế bên ngoài với tăng trưởng GDP ước đạt 6,5% trong năm nay, 6,6% năm tới.

Thực ra, khi nghe đến con số dự báo tăng trưởng GDP 6,5% năm nay mà WB đưa ra, không ít người cho là “xưa quá rồi” vì ít nhất từ hơn 1 tháng qua, đã có rất nhiều thông tin từ các cơ quan Chính phủ và dự báo của các tổ chức khác đã đưa ra con số này, thậm chí cao hơn.

Tuy nhiên, đây có thể xem là cả một sự điều chỉnh lớn đối với WB vì chỉ hơn 4 tháng trước đó, WB còn dự báo tăng trưởng năm nay chỉ ở mức 6-6,2% (dù đã cao hơn so với dự báo trước đó nữa).

WB cho rằng, mức tăng trưởng kinh tế đáng khích lệ đạt được trong năm nay phần nhiều là do tăng tổng cầu trong nước cải thiện nhờ đầu tư và tiêu dùng cá nhân gia tăng. “Cầu nội địa mạnh hơn, xuất khẩu vẫn được duy trì, cùng với lạm phát thấp và niềm tin được củng cố đã tạo cơ sở vững chắc cho tăng trưởng trong trung hạn của Việt Nam”– bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam nhận định.

Đáng chú ý về ngoại thương, tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam vẫn được duy trì khá tốt, chủ yếu nhờ tăng xuất khẩu hàng chế biến, chế tạo, nhất là các sản phẩm công nghệ cao như điện thoại, điện tử và máy tính. Đây cũng là xu hướng được các chuyên gia nhìn nhận rất tích cực khi Hiệp định TPP sắp có hiệu lực.

“Là thành viên có mức thu nhập GDP/đầu người thấp nhất trong TPP, Việt Nam có những lợi thế so sánh đặc biệt mà các thành viên khác không có, đặc biệt là trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo sử dụng nhiều lao động. Các kết quả mô phỏng cho thấy trong vòng 20 năm tới TPP sẽ đóng góp thêm 8% GDP của Việt Nam, 17% giá trị xuất khẩu thực tế và 12% năng lực sản xuất. Mặc dù sẽ có nhiều thách thức, nhưng tác động chung của TPP đối với Việt Nam là tích cực” – phần chuyên đề về TPP của báo cáo này chỉ ra.

Viễn cảnh trung hạn của Việt Nam là tích cực với dự kiến đà tăng trưởng tiếp tục được duy trì và lạm phát sẽ ở mức thấp. Tuy nhiên, tốc độ tái cơ cấu chậm có thể gây rủi ro đối với tiềm năng tăng trưởng trung hạn, trong khi những trì hoãn trong việc thắt chặt tài khoá sẽ làm ảnh hưởng tới mức độ bền vững của nợ công. “Nếu tiếp tục tình trạng mất cân đối tài khóa như hiện nay thì nợ công sẽ gia tăng nhanh chóng và tổng nợ công sẽ chạm ngưỡng giới hạn 65% GDP trong trung hạn” – WB cảnh báo.

Trong điều kiện môi trường kinh tế còn nhiều bất ổn, cần đảm bảo quản lý KTVM thì mới có thể tạo khoảng đệm chính sách và đối phó được với các cú sốc trong tương lai. Tiếp tục củng cố tài khoá, đẩy nhanh cải cách cơ cấu, và tăng cường dự trữ ngoại tệ sẽ giúp giảm bớt các tác động bất lợi.

“Đây là thời điểm thích hợp để tiếp tục củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, tạo thêm khoảng đệm chính sách thông qua những nỗ lực quyết liệt để kiềm chế sự mất cân đối tài khóa và giải quyết những vấn đề bất cập còn tồn tại của khu vực NH” – bà Victoria Kwakwa nhấn mạnh về những vấn đề cần lưu tâm tại buổi họp báo công bố báo cáo.

Tập trung tháo gỡ vướng mắc trong xử lý nợ xấu

WB cho rằng, mặc dù không có những dấu hiệu về chính sách tiền tệ nới lỏng hơn trong năm nay nhưng TTTD đã mạnh hơn, qua đó hỗ trợ nhu cầu đầu tư và các hoạt động kinh tế khác. Song WB cũng lưu ý, điều này phần nào gây quan ngại về chất lượng các khoản vay, nhất là khi các khoản nợ xấu tồn đọng trong các NHTM từ các năm trước chưa được xử lý triệt để.

Bên cạnh đó, WB cũng ghi nhận nỗ lực của các cơ quan chức năng Việt Nam trong việc xử lý nợ xấu (XLNX) và đã đưa được nợ xấu trong toàn hệ thống giảm xuống mức dưới 3% tổng dư nợ tín dụng. “Có được kết quả này một phần là do một lượng lớn nợ xấu đã được chuyển sang VAMC cũng như tổng tín dụng đã tăng nhanh trong những tháng gần đây” – báo cáo đánh giá.

Tuy nhiên, nhìn vào con số tổng cộng 226 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 10 tỷ USD các khoản nợ xấu mà VAMC đã mua về (tính đến tháng 10/2015) thì việc VAMC mới xử lý được khoảng 7% tổng nợ xấu bằng cách bán khoản nợ xấu đó hoặc các tài sản thế chấp là khá nhỏ.

Về nguyên nhân, báo cáo này chỉ ra là: “Quá trình giải quyết nợ xấu gặp phải một số khó khăn do VAMC không có đủ quyền sở hữu hợp pháp đối với khoản nợ xấu đang giải quyết, thiếu khung pháp lý về xử lý mất thanh khoản, chuyển quyền sở hữu tài sản, tịch biên tài sản thế chấp và bảo vệ nhân viên VAMC về trách nhiệm cá nhân đối với việc bán tài sản dưới giá trị sổ sách”.

WB cũng tin rằng, với Thông tư số 14/2015/TT-NHNN (sửa đổi, bổ sung quy định về việc mua, bán và XLNX của VAMC) có hiệu lực từ ngày 15/10/2015 thì VAMC sẽ có quyền linh hoạt hơn trong XLNX, ví dụ như VAMC có quyền mua bán trực tiếp. Đây là bước tiến tốt, giúp giải quyết nhanh nợ xấu và giảm thiểu mức độ mất giá.

WB cũng khuyến nghị, trong thời gian tới, quy chế và giám sát NH cần được tiếp tục triển khai và hoàn thiện nhiều hơn nữa. Bởi theo tổ chức này, NHNN hiện đang phải thực hiện nhiều nhiệm vụ và chỉ được hoạt động tương đối độc lập nên thẩm quyền giám sát được luật pháp trao cho cũng bị ảnh hưởng.

Đánh giá của WB về tái cơ cấu hệ thống NH:

Quá trình củng cố lại ngành NH đã tăng tốc từ nửa đầu năm 2015 chủ yếu thông qua các thương vụ cưỡng chế mua bán và sáp nhập NH. Không giống như trước đây, khi quá trình củng cố chủ yếu diễn ra bởi các vụ sáp nhập NH nhỏ và yếu kém, các thương vụ trong năm 2015 chủ yếu là các vụ sáp nhập NH nhỏ vào NHTM nhà nước.

Ngoài ra, thay vì cho phép các NH yếu kém thông báo phá sản, NHNN đã tiếp nhận 3 NH nhỏ và cử các cán bộ có kinh nghiệm giữ các chức vụ quản lý chủ chốt với mong muốn cải thiện kết quả kinh doanh.

Ngoài ra, một số NH cổ phần có kết quả hoạt động tốt cũng sáp nhập với nhau. Hầu hết, nếu không nói là tất cả, các vụ sáp nhập và mua bán đều được cơ quan quản lý tạo điều kiện với mục đích xốc lại hệ thống NH, giải quyết vấn đề sở hữu chéo giữa các NH, qua đó giảm thiểu rủi ro hệ thống.

Nguồn: Thời báo Ngân hàng