Sự trỗi dậy của rô bốt

Chủ đề chính thức của hội nghị WEF 2016 là “Làm chủ cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư”. Điều đó có nghĩa là “làm sao hòa trộn và làm chủ những công nghệ đang xóa nhòa ranh giới giữa các lĩnh vực vật lý, kỹ thuật số và sinh học”.

Sự trỗi dậy không ngừng nghỉ của những máy móc tự động, ngày càng thông minh, là một thực tế lớn. Một báo cáo chỉ ra rằng, sự kết hợp giữa công nghệ người máy (robotics) và trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay thế con người ở rất nhiều công việc, đến mức việc tuyển dụng nhân sự theo số đông sắp phải chấm dứt.

Thực tế này mang lại nhiều cơ hội kinh doanh. Các nhà quản lý hàng đầu như Satya Nadella của Microsoft và Sheryl Sandberg của Facebook sẽ thảo luận cách thức mà cuộc cách mạng công nghiệp mới có thể giúp cải thiện nền công nghiệp và xã hội. Tuy nhiên, không chỉ lao động chân tay mới bị rô bốt thay thế mà ngay cả giới “cổ cồn trắng” cũng bị đe dọa, tầng lớp trung lưu có thể sẽ biến mất trong một “thế giới không có việc làm”.

Đây là vấn đề hết sức nghiêm trọng sau khi nhiều chuyên gia dự báo rằng, máy móc thông minh có thể đảm nhiệm

Rô-bốt sẽ thay thế con người trong rất nhiều công việc làm. Ảnh: GETTY IMAGES

một nửa số lượng công việc mà chúng ta đang làm.

Theo một báo cáo tại WEF nhan đề “Tương lai của việc làm”, từ nay đến năm 2020 sẽ có 5 triệu việc làm bị mất đi trong 15 nền kinh tế đã và đang phát triển, có 7,2 triệu việc làm bị mất đi, sa thải, trong khi chỉ có 2,1 triệu việc làm mới được tạo ra - chủ yếu trong các lĩnh vực chuyên môn cao như tin học, toán học, kiến trúc, kỹ thuật... để bù lại. Số phụ nữ bị mất việc sẽ nhiều hơn nam giới vì phụ nữ khó thích nghi với công nghệ mới trong các công việc làm mới.

Davos cũng sẽ thảo luận về những hệ lụy khi rô bốt tham gia chiến tranh. Ông Roger Carr, Chủ tịch Công ty Quốc phòng BAE Systems, thảo luận với các chuyên gia như Giáo sư Alan Winfield, Đại học West England, về vấn đề liệu rô bốt có thể là lính chiến hoặc tướng lĩnh chỉ huy hay không.

Hoàng hậu Raina của Jordan sẽ trình bày về tình hình khủng hoảng tại Trung Đông.

2. Chủ nghĩa khủng bố và khủng hoảng di cư

Làm thế nào để giải quyết cuộc khủng hoảng di cư và tái hòa nhập người tị nạn vào các cộng đồng tiếp nhận họ?

Hoàng hậu Rania của Jordan sẽ chủ trì thảo luận, có sự tham dự của lãnh đạo Iraq và Tunisia, về cuộc khủng hoảng ở Trung Đông đang xua đuổi hàng triệu người - bất chấp giá lạnh và bão tố, vượt Địa Trung Hải để tìm chốn dung thân.

Chỉ trong nửa đầu tháng 1-2016, số người di cư đến châu Âu bằng thuyền đã cao gấp 10 lần so với cả tháng 1 năm ngoái.

Có phải cuộc khủng hoảng di cư, cộng với những vụ tấn công khủng bố gần đây đã đẩy châu Âu tới “điểm giới hạn” và buộc châu lục này phải thay đổi chính sách? Cao ủy đối ngoại EU Federica Mogherini và Bộ trưởng Pháp Emmanuel Macron sẽ thảo luận vấn đề này cùng với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Thủ tướng Đức Angela Merkel không tham dự diễn đàn năm nay, người cầm cờ Đức - nước tiếp nhận nhiều người tị nạn nhất - là Tổng thống Joachim Gauck.

Các đại biểu ở Davos cũng có thể bỏ ra một tiếng đồng hồ để làm “người di cư”, trải nghiệm một phần những thống khổ và cay đắng của họ. Một số người tị nạn cũng được mời tới Davos để chia sẻ câu chuyện của mình.

Chứng khoán Trung Quốc ba lần ngừng giao dịch gây hoảng loạn trên toàn cầu.

3. Thị trường hỗn loạn

Cuộc hỗn loạn trên thị trường chứng khoán trong vài tuần đầu năm đã làm cho tài sản của nhiều đại biểu tại Davos bị vơi đi đáng kể; vì thế, câu hỏi liệu chúng ta có đang tiến tới một cuộc sụp đổ mới hay không sẽ là đề tài nóng.

Tình hình Trung Quốc - với nền kinh tế đang giảm tốc, thị trường tài chính phập phù, là mối quan tâm chính trong chủ đề này. Tổng giám đốc IMF Christine Lagarde, cùng với Fang Xinghai - quan chức cao cấp điều hành thị trường tiền tệ Trung Quốc - sẽ có báo cáo cập nhật về hướng đi sắp tới của nền kinh tế khổng lồ này.

Tuy nhiên, trong khi những người lạc quan cho rằng, kinh tế Trung Quốc chỉ chậm lại, không phải là suy thoái và triển vọng dài hạn vẫn tốt đẹp thì không ít người lo lắng “Trung Quốc hắt hơi, thế giới sổ mũi”.

Giá dầu xuống dưới 30 đô la Mỹ/thùng. Lãnh đạo các nước giàu dầu như UAE và Kuwait sẽ báo cáo công khai những biện pháp cải cách mà họ đang thực hiện để sống sót trong thời dầu rẻ này.

Hơn 10 thống đốc ngân hàng trung ương có mặt tại Davos để thảo luận xem họ cần phải làm gì thêm nữa để ổn định nền kinh tế toàn cầu trong năm nay.

Khẩu hiệu “Không có kế hoạch B” giăng trên tháp Eiffel trong những ngày diễn ra hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP-21) tại Paris tháng 12 năm ngoái.

4. Biến đổi khí hậu

Sau khi các nhà chính trị đạt được thỏa thuận tại Paris hồi tháng 12-2015, bây giờ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp sẽ bàn xem họ có thể cộng tác với các chính phủ như thế nào để cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Những cuộc khảo sát khoa học chứng minh rằng, thất bại trong việc xử lý và chuẩn bị cho biến đổi khí hậu là mối nguy lớn nhất mà nền kinh tế toàn cầu phải đối mặt. Đây là lần đầu tiên trong hơn một thập niên qua, vấn đề môi trường được đưa lên hàng đầu danh sách những mối lo ngại của cộng đồng doanh nghiệp.

Hàng loạt các nhà khoa học sẽ trình bày những phát kiến kỹ thuật có thể giúp xử lý vấn đề trái đất nóng lên và sản xuất năng lượng sạch. Nhóm Solar Impulse - máy bay bay quanh trái đất dùng năng lượng mặt trời, và diễn viên nổi tiếng Leonardo DiCaprio sẽ lên tiếng hối thúc hành động. DiCaprio đã lập ra những quỹ phi lợi nhuận giúp bảo tồn các hệ sinh thái đang bị đe dọa và tài trợ các dự án bảo vệ động vật hoang dã trước tác động của biến đổi khí hậu.

5. Châu Âu

Tại Davos năm nay đề tài cuộc khủng hoảng nợ của khu vực đồng euro (eurozone) đã bị đẩy xuống hàng thứ yếu, dưới các vấn đề Trung Đông và khủng hoảng người di cư. Tuy vậy, có khả năng lại xảy ra tranh luận gay gắt giữa Thủ tướng Hy Lạp Alexis Tsipras với Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schauble, chung quanh vấn đề tương lai của châu Âu. Ký ức về cuộc khủng hoảng mùa hè năm ngoái, khi Hy Lạp đứng trước khả năng rời bỏ khối eurozone, vẫn còn nóng hổi.

Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) Mario Draghi sẽ đến Davos vào thứ Sáu, ngay sau cuộc họp của ban lãnh đạo ECB ngày hôm trước, để báo cáo về tình hình kinh tế khu vực eurozone. Trong khi đó Thủ tướng Anh David Cameron sẽ tận dụng cơ hội ở Davos để thúc đẩy EU tiến hành cải cách trước khi người dân Anh bỏ phiếu trưng cầu dân ý có nên ở lại trong Liên hiệp châu Âu (EU) hay không. Ông Cameron cũng chờ đợi nghe những lời phê phán của giới doanh nghiệp - những người lo sợ viễn cảnh nước Anh ra khỏi EU.

Người giàu càng giàu thêm. So sánh tổng tài sản của một nửa nhân loại (màu xanh) với tài sản của 62 người giàu nhất (màu đỏ). Đvt: ngàn tỉ đô la Mỹ.

6. Bất bình đẳng về tài sản

Diễn đàn Davos là nơi lý tưởng để nhắc nhở các nhà lãnh đạo doanh nghiệp về tình trạng bất bình đẳng của thế giới. Báo cáo của tổ chức Oxfam công bố trước khi Diễn đàn khai mạc đã nêu lên một thực tế kinh hoàng: 62 người giàu nhất thế giới sở hữu khối tài sản bằng 3,5 tỉ người nghèo nhất cộng lại; 1% dân số thế giới giàu nhất có tổng tài sản lớn hơn tổng tài sản của 99% dân số còn lại... Của cải vật chất ngày càng tập trung vào tay một nhóm nhỏ các tỉ phú và bất bình đẳng đang lan rộng ở khắp nơi.

Tổ chức Save The Children cảnh báo cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư sẽ đào sâu thêm hố ngăn cách giữa người giàu và người nghèo, bởi vì máy móc tự động có thể hủy diệt cơ hội việc làm của những người có trình độ học vấn thấp, làm trầm trọng thêm nạn thất nghiệp ở những nền kinh tế đang phát triển.

Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden thúc đẩy việc chữa trị bệnh ung thư.

7. Dược phẩm

Phó tổng thống Mỹ Joe Biden đến Davos để thúc đẩy sáng kiến “đột phá” của ông về tìm cách chữa trị bệnh ung thư. Ông Biden dẫn đầu một đoàn đại biểu hùng hậu của Mỹ, sẽ tiếp xúc với các nhà bác học, những bác sĩ hàng đầu để cố gắng thúc đẩy cuộc chiến chống lại căn bệnh đã cướp đi của ông người con trai vào tháng 5-2015. Tuần trước ông Biden nói rằng “chính trị ung thư” đã kìm hãm sự tiến bộ, ông kêu gọi có sự chia sẻ dữ liệu về thông tin bệnh nhân và kết quả điều trị. Davos là nơi tốt nhất để ông đưa ra lời kêu gọi này.

Liên minh vaccin (Vaccine Alliance) sẽ công bố hợp tác với hãng dược phẩm Merck để chuẩn bị đối phó với đại dịch Ebola. Một loại vaccin do Merck thử nghiệm mùa hè vừa qua tỏ ra có hiệu quả 100% trong việc phòng ngừa căn bệnh đã cướp đi mạng sống của 11.000 người trong năm ngoái.

Bill Gates, ông chủ của Quỹ Gates, sẽ dẫn dắt cuộc thảo luận về cách thức ứng phó với những đại dịch mới, có thể xảy ra trong tương lai.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Loretta Lynch kêu gọi hớp tác chống tội phạm mạng.

8. Tội phạm mạng và tự do dân sự

Diễn đàn Davos sẽ chứng kiến cuộc xung đột giữa các giới chức chính quyền - những người luôn tìm cách giám sát chặt chẽ hơn các hoạt động truyền thông kỹ thuật số - với các nhà hoạt động vì tự do công dân, những người luôn lo ngại quyền riêng tư sẽ bị xói mòn và xâm phạm.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Loretta Lynch, Tổng giám đốc Cảnh sát quốc tế (Interpol) Jurgen Stock sẽ tìm cách thắt chặt hơn nữa quan hệ hợp tác với các công ty để truy bắt tội phạm mạng (cybercriminal) trên khắp toàn cầu; trong khi Salil Shetty, Tổng thư ký Ân xá Quốc tế, sẽ thảo luận về việc quyền riêng tư và bí mật đã thay đổi như thế nào trong thế giới của truyền thông kỹ thuật số và các mối đe dọa khủng bố.

Diễn đàn WEF 2016 sẽ bế mạc vào chiều thứ Bảy 23-1-2016.

Nguồn: TBKTSG