Tin mới
“Bất thường” nhóm lợi ích đặc quyền ở Việt Nam (25/02)
25/02/2016 - 21 Lượt xem
Nhận xét này được đưa ra tại báo cáo “Việt Nam 2035 - Hướng tới
thịnh vượng, sáng tạo, công bằng và dân chủ”, vừa được công bố sáng 23/2
tại Hà Nội.
Các tác giả báo cáo cho rằng, có
ba yếu tố tác động qua lại lẫn nhau đóng vai trò quyết định trong việc
giải thích cho những thách thức về hiệu lực của nhà nước ở Việt Nam hiện
nay:
- Tình trạng tham gia quá nhiều của nhà nước vào hoạt động kinh tế, quyền lực nhà nước bị cát cứ, manh mún;
- Sự thiếu cơ chế kiểm soát quyền lực hữu hiệu trong bộ máy chính quyền;
-
Sự hạn chế về trọng lượng tiếng nói của dân chúng, cũng như sự tham gia
còn hạn chế của người dân trong quá trình hoạch định và thực thi chính
sách.
Đề cập yếu tố thứ nhất, báo cáo giải
thích, nhà nước tham gia quá nhiều vào hoạt động kinh tế là thuật ngữ
được dùng để mô tả hiện tượng hình thành và ngày càng gia tăng ảnh hưởng
của một tầng lớp kinh doanh ở bên trong nhà nước (thay vì đáng lẽ ra là
phải nằm ngoài nhà nước). Nhà nước tham gia quá nhiều vào các hoạt động
kinh tế trực tiếp qua các doanh nghiệp nhà nước, cụ thể là các tập đoàn
kinh tế nhà nước, và gián tiếp qua mối quan hệ rất chặt chẽ giữa nhà
nước và nhóm đặc lợi của khu vực tư nhân.
“Nhóm
lợi ích đặc quyền không chỉ có ở Việt Nam, song quan hệ của nhóm này
với nhà nước gắn với kết quả kinh doanh lại cao bất thường”, báo cáo nêu
rõ.
Theo báo cáo, tình trạng nhà nước tham gia
quá nhiều vào hoạt động kinh tế làm giảm hiệu quả của nền kinh tế, góp
phần trầm trọng thêm tình trạng đình trệ trong cải thiện năng suất. Một
loại phí tổn cần được đề cập phát sinh từ sự kém hiệu quả của các doanh
nghiệp nhà nước, từ lâu đã không đảm bảo tính hiệu quả trong sử dụng vốn
và đất đai mặc dù vẫn đang giữ vai trò chủ đạo trong một số ngành then
chốt của nền kinh tế, báo cáo phân tích.
Các
tác giả cho rằng sự hiện diện của doanh nghiệp nhà nước không có gì là
lạ trong nhiều nền kinh tế, nhất là ở các ngành độc quyền tự nhiên (dịch
vụ công ích) hoặc thâm dụng vốn (hạ tầng lớn), nhưng các ngành có thể
duy trì cạnh tranh thị trường thì nên được dành cho khu vực tư nhân phát
triển.
Báo cáo nhận xét: ở Việt Nam, các
doanh nghiệp nhà nước hiện diện ở hầu hết các ngành và lĩnh vực, kể cả
các ngành như may mặc, dịch vụ điện thoại di động và ngân hàng - là
những lĩnh vực mà các doanh nghiệp, công ty tư nhân có thể làm tốt hơn
doanh nghiệp nhà nước.
Mặt khác, sự thiếu vắng
tầng lớp thương nhân thực sự độc lập với nhà nước hoặc độc lập với các
cơ quan nhà nước là loại phí tổn thứ hai mà sự tham gia quá nhiều của
nhà nước vào hoạt động kinh tế đưa lại. Nếu nhà nước quyết định duy trì
nhiều vai trò trong các hoạt động sản xuất, thì tối thiểu cũng nên giữ
vị thế trung lập khi cạnh tranh với tư nhân.
“Điều
này hàm ý rằng không nên ủng hộ các đặc quyền tiếp cận nguồn lực tài
chính, đất đai, các hợp đồng mua sắm của chính quyền, trợ cấp của nhà
nước, và những ưu đãi về thuế hiện đang được dành riêng cho các doanh
nghiệp nhà nước bởi những sự phân biệt đối xử này làm suy giảm khả năng
tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp tư nhân trong nước”, báo cáo
viết.
Phân tích từ báo cáo cũng cho thấy, ngoài
những phí tổn gây ra cho nền kinh tế, sự tham gia quá nhiều của nhà
nước vào hoạt động kinh tế còn làm suy yếu hiệu lực của chính nhà nước.
Và
tình trạng ấy tạo động lực mạnh mẽ cho các quan chức lợi dụng thẩm
quyền quản lý kinh tế, phân bổ tài sản của mình để trục lợi cho riêng
mình và thân hữu của mình. Những lạm dụng kiểu đó sẽ làm xói mòn tính
chính danh của các thiết chế nhà nước.
Nguồn: VNEconomy.
Nguồn: VNEconomy.
