Câu hỏi trích lập nợ xấu từ các ngân hàng?

Theo số liệu từ các ngân hàng, chỉ tính riêng trong quý 1/2016 các Ngân hàng đã trích lập nợ xấu con số đáng báo động.

Số liệu nợ xấu của các Ngân hàng TMCP lớn tại Quý 1/2016

Ngân hàng Vietcombank đã bán nợ xấu cho VAMC khoảng 1.000 tỷ đồng, dự báo cả năm 2016 trích lập dự phòng khoảng 4.970 tỷ đồng cho cả khoản trái phiếu VAMC và 730 tỷ đồng nợ xấu cho vay khách hàng, tỷ lệ nợ xấu mới giảm còn 1,34%.

Vietinbank sẽ sáp nhập với PGbank, ước tính chi phí dự phòng sẽ tăng 25,5% lên 5.870 tỷ đồng gồm 2.275,2 tỷ đồng dự phòng trái phiếu VAMC mà Vietinbank và PGbank nắm giữ và 3.595 tỷ đồng là dự phòng đối với các khoản vay của khách hàng. Tuy nhiên, quy mô của PGBank là khá nhỏ với tổng tài sản chỉ tương đương 3,6% tổng tài sản của Vietinbank, tỷ lệ nợ xấu khoảng 0,95%.

BIDVbank có 20.800 tỷ đồng trái phiếu VAMC, với ước tính chi phí dự phòng trong năm 2016 cho VAMC sẽ là 4.160 tỷ đồng. Chi phí dự phòng năm 2016 dự báo tăng vọt lên 11.211 tỷ đồng (tăng 93,22% so với năm 2015) và tỷ lệ nợ xấu là 1,70%.

Ngân hàng tư nhân có chất lượng hơn không?

ACBbank có 62 tỷ đồng là dự phòng trái phiếu đặc biệt VAMC (Ngân hàng nắm giữ 1.882 tỷ đồng trái phiếu VAMC) và 202 tỷ đồng dự phòng trái phiếu doanh nghiệp liên quan đến nhóm 6 công ty liên quan đến bầu Kiên. Dự báo cả năm chi phí dự phòng gồm 500 tỷ đồng là trái phiếu VAMC, 670 tỷ đồng là dự phòng nợ xấu và hơn 700 tỷ đồng dự phòng đối với các khoản vay của 6 công ty liên quan đến “bầu” Kiên.

Eximbank có 148,12 tỷ đồng là dự phòng nợ xấu và 189 tỷ đồng là dự phòng trái phiếu đặc biệt VAMC. Tổng nợ xấu tăng lên 2.301 tỷ đồng vào cuối Quý 1/2016. Dự báo cả năm chi phí dự phòng gồm 1.248 tỷ đồng là dự phòng trái phiếu đặc biệt VAMC (ước tính Ngân hàng nắm giữ 6.230 tỷ đồng trái phiếu VAMC) và 142 tỷ đồng dự phòng đối với nợ xấu cho vay khách hàng.

Ngân hàng Quân đội MB Bank có chi phí dự phòng cho vay khách hàng là 130 tỷ đồng và khoảng 148 tỷ đồng dự phòng trái phiếu VAMC trong quý 1. Ngân hàng cũng hoàn nhập 73 tỷ đồng dự phòng đối với các khoản cho vay liên ngân hàng. Số tiền này có thể liên quan đến các khoản vay quá hạn của MB Bank cho Công ty tài chính Sông Đà. Dự báo năm 2016 Ngân hàng nắm giữ khoảng 4.478 tỷ đồng trái phiếu VAMC sẽ trích lập dự phòng 852,6 tỷ đồng và tổng chi phí dự phòng là 2.330 tỷ đồng, tỷ lệ nợ xấu sau xử lý là 1,6%.

Ngoài ra còn một số nhà băng khác cũng đã ra kết quả kinh doanh quý 1/2016 với nhiều kết quả trái chiều nhau. Techcombank có chi phí dự phòng là 1.600 tỷ đồng (tăng 15,2%), tỷ lệ nợ xấu là 2,03%. Nợ xấu đã tăng 24% lên 2.321 tỷ đồng (chủ yếu nợ xấu cho khách hàng vay). SHB là ngân hàng có chi phí dự phòng rủi ro tăng đột biến lên 168 tỷ đồng, gấp 20 lần cùng kỳ 2015, tỷ lệ nợ xấu ở mức 1,6%. Mệnh giá trái phiếu đặc biệt mà VAMC phát hành cho SHB đầu năm 2016 gần 7,000 tỷ đồng, tăng 54%, với tổng dự phòng hơn 464 tỷ đồng….

Nhảy nhóm nợ xấu để né trích lập?

Theo quy định hiện nay thì nợ xấu có 5 nhóm ứng với tỷ lệ trích lập dự phòng nhóm một là 5%; 10% nhóm hai; 20% với nhóm ba; 50% với nhóm bốn và 100% với nhóm năm. Tuy nhiên câu chuyện về việc làm đẹp sổ sách thì không còn xa lạ gì cả, và dân trong nghề gọi đó là “ Tăng trưởng kỹ thuật”. Nếu loại bỏ yếu tố “đạo đức nghề nghiệp” thì các Ngân hàng thương mại có đủ chiêu để “xào nấu” số liệu nợ xấu nhằm vẽ nên bức tranh màu hồng về KQKD của mình. Giả sử nếu nợ xấu đó gần bước sang nhóm năm, thì các nhân viên của Ngân hàng thương mại có thể dùng 1 khoản tiền để trả nợ thay 1 kỳ nhằm né 50% chi phí dự phòng nếu bước sang nhóm năm. Và nếu trong trường hợp dư nợ tín dụng quá cao ở 1 doanh nghiệp nào đó thì hành động đó liệu có chỉ thị của cấp lãnh đạo hay không?

Trích lập không đúng tỷ lệ?

Một nghi ngờ thứ hai là liệu ngân hàng có trích lập đúng tỷ lệ dự phòng theo nhóm nợ xấu hay không? Kinh điển là trường hợp của ngân hàng VPbank đã xảy ra gần đây nhất là vào ngày 30/11/2015 trong báo cáo công bố, ngân hàng có 6.357 tỷ đồng nợ nhóm hai và hơn 1.483 tỷ đồng nợ nhóm năm. Tuy nhiên, số dự phòng trích lập cho nhóm hai chỉ có 251 tỷ đồng ( gần 4% ) và trích dự phòng nhóm năm là 156,4 tỷ đồng ( khoảng 10%) thấp hơn mức trích lập 100% bắt buộc theo quy định. Đặc biệt, VPBank có hơn 4.520 tỷ đồng trái phiếu do VAMC phát hành nhưng chỉ trích lập có 12,5% so với quy định 20%/năm. Vậy 90% số dự phòng còn thiếu cho nhóm năm và các nhóm khác đang nằm ở đâu trong báo cáo tài chính của VPbank ? Nếu lấy lợi nhuận sau thuế ra trích lập dự phòng thì VPbank sẽ báo lãi giảm mạnh như thế nào hay thậm chí sẽ lỗ lũy kế như Eximbank?

Trách nhiệm của Thanh tra ngân hàng Nhà nước như thế nào khi ngân hàng không trích lập nghiêm túc về tỷ lệ nợ xấu khi Việt Nam đã gia nhập WTO và sắp tới là TPP? Lúc đó các quy định yêu cầu về chuẩn quốc tế đối với trích lập dự phòng nợ xấu sẽ khắt khe hơn (Basel II, Basel III) và các yêu cầu thực hiện “không phân biệt đối xử nhằm theo đuổi các chính sách tiền tệ hoặc chính sách cụ thể khác” sẽ khiến Ngân hàng Nhà nước đau đầu hơn trong việc tái cơ cấu “những đứa con cưng” ngân hàng.

“Thà đau một lần rồi thôi” …

Dù biết sẽ rất khó khăn, rất đau đớn để đưa ra những quyết định khó khăn trong quá trình tái cấu trúc ngành ngân hàng, nhưng “thà đau một lần rồi thôi” có lẽ đã và sẽ được triển khai sớm trong thời gian tới nhằm giúp hệ thống tài chính ngân hàng Việt Nam lành mạnh hơn. Và chỉ có như vậy hệ thống ngân hàng Việt Nam mới phát triển bền vững, người dân có nhiều thông tin chính xác để gửi tiền và đặt niềm tin, thu hút nước ngoài vào lĩnh vực này càng mạnh mẽ và những cơn ác mộng “nợ xấu, sở hữu chéo” sẽ được trị khỏi vĩnh viễn…

Nguồn: DDDN