Bài học liên kết - học hoài không thuộc

Giáo sư Võ Tòng Xuân đặt vấn đề: Suốt một thời gian dài, chúng ta tăng sản lượng lúa rất dễ, nhưng việc tăng lợi tức cho nhà nông thì ngược lại. Tình trạng được mùa mất giá cứ diễn ra, nông dân cứ trồng rồi chặt, hàng hóa ứ đọng. Chuẩn bị điều kiện hội nhập cộng đồng kinh tế thế giới phải làm sao đây? “Người nông dân tự do nuôi trồng giống, cây, con nào dễ bán, và họ chỉ bán cho thương lái vì không có DN đến thu mua. Còn DN thì mua hàng trôi nổi của thương lái, tìm ai bán rẻ nhất thì mua. Đã có chuyện DN chơi ép, nông dân thì bẻ kèo, dẫn đến mất lòng tin lẫn nhau. Trong khi đó, Nhà nước lại chưa chuẩn bị cho nông dân và DN cải tiến năng lực cạnh tranh, mà chỉ lo thương thuyết và ký kết các hiệp ước hội nhập kinh tế thế giới, tự do thương mại” - Giáo sư Xuân nêu thực trạng.

Một điểm nghẽn lớn nhất, kìm hãm sự phát triển của ĐBSCL nhiều năm qua là thiếu sự liên kết hiệu quả giữa các tỉnh, thiếu kế hoạch liên kết vùng để hỗ trợ nhau cùng phát triển; chưa có chiến lược phát triển công nghiệp phù hợp, tương xứng với thế mạnh của ĐBSCL; sức cạnh tranh về dịch vụ hàng hóa còn chưa cao; chưa tạo dựng được thương hiệu có uy tín; chưa tạo được giá trị gia tăng; cơ sở hạ tầng còn yếu và thiếu…

Theo các chuyên gia, việc xây dựng thương hiệu cho nông sản ĐBSCL vẫn chậm và chưa nhiều; việc kiểm tra dư lượng kháng sinh, thực phẩm bẩn… vẫn đang là vấn đề nhức nhối. Điều này đã dẫn đến mối lo khi nông sản các nước đang nhập khẩu và cạnh tranh với nông sản nội địa. Nếu không chuẩn bị tốt, nông sản ĐBSCL sẽ bị thua ngay trên sân nhà, do năng lực cạnh tranh của sản phẩm các nước luôn được xếp vào hàng cao trên thế giới. Thêm vào đó những rào cản dưới dạng kỹ thuật, vệ sinh dịch tễ sẽ là một thách thức lớn, ngăn chặn khả năng xuất khẩu của nông sản ĐBSCL, thậm chí còn rủi ro hơn nhiều so với thuế quan. “Những quy định của TPP về quy tắc ứng xử sẽ gây khó khăn cho một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như: Thủy, hải sản; còn về môi trường, có những yêu cầu cam kết cấm trợ cấp đánh bắt thủy hải sản có thể gây bất lợi đối với chính sách phát triển của vùng này” - TS Nguyễn Quốc Dũng - Giám đốc Học viện Chính trị khu vực IV - đưa ví dụ.

Người nông dân ở vai trò trung tâm

Ông Trần Hữu Hiệp - Ủy viên chuyên trách kinh tế - Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ phân tích: Nông nghiệp ĐBSCL đang trong tiến trình tái cơ cấu. Đây là một quá trình khó khăn và phức tạp, đòi hỏi không chỉ là “sự chuyển đổi lớn” của ngành nông nghiệp từ Trung ương đến địa phương, mà còn cần sự tham gia mang tính quyết định của nông dân và DN. Người nông dân phải ở vị trí trung tâm và vai trò chủ thể để thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Tư duy về lợi thế cần được thể hiện trong một chiến lược quốc gia, vùng miền để tạo ra sức cạnh tranh lớn hơn chứ không thể quẩn quanh trong địa giới hành chính tỉnh, huyện như vừa qua.

Theo Giáo sư Võ Tòng Xuân, cả 3 khu vực kinh tế của Việt Nam nhất là khu vực nông nghiệp đều chưa sẵn sàng hội nhập quốc tế. Trong thế giới thương mại, điều xảy ra đầu tiên là tự do thương mại, các nước thành viên bán hàng tự do không bị đánh thuế. Người tiêu dùng sẽ không chú ý chuyện “người Việt Nam dùng hàng Việt Nam” mà chỉ chọn mua hàng tốt nhất với giá rẻ nhất. Do vậy, nếu chúng ta sản xuất hàng chất lượng thấp mà giá thành lại cao hơn thì chắc chắn sẽ thua trên sân nhà. “Nhất thiết người nông dân phải đổi mới, các nông dân nhỏ sẽ bị đào thải, muốn đứng vững trong giai đoạn mới họ cần liên kết lại với nhau, có khả năng thích nghi với hệ thống sản xuất hiện đại, giảm chi phí, hạ giá thành. Ngành chức năng phải hỗ trợ chính sách ưu tiên, khuyến khích DN có đầu tư đến liên kết với hợp tác xã nông nghiệp tại vùng nguyên liệu bền vững lâu dài, có phương án tháo lui cho những nông dân nhỏ không trụ được, đào tạo họ lão luyện trong quy trình GAP” - giáo sư Xuân cho biết thêm.

Phát biểu tại hội nghị, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ - đề nghị vùng ĐBSCL tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, đẩy mạnh liên kết vùng chống chọi với biến đổi khí hậu. Chính phủ chỉ tập trung vào những công trình mang tính chất vùng, còn các dự án khác cần kêu gọi BOT. Tỉnh nào cũng kêu gọi xây dựng các Trung tâm giống, kiểm dịch… thì quá lãng phí. Bên cạnh đó, cần kết nối sản phẩm, kết nối chuỗi giá trị, nhà nước không thể lo mà chỉ tạo cơ chế chính sách… Đặc biệt, phải giải bài toán thị trường, vì sao mất cân xứng nhiều người mua, ít người bán hay ngược lại. Để làm được điều đó cần có những giải pháp căn cơ, đồng bộ và hiệu quả; phải được triển khai ngay từ bây giờ không thể chần chừ. Có như vậy, mới đưa ĐBSCL chủ động hội nhập quốc tế, phát triển cao hơn, nhanh hơn, an toàn hơn và bền vững hơn

Nguồn: Lao động Online