Quá nhiều tồn tại, bất cập ở các luật hiện hành

Đợt rà soát các điều kiện kinh doanh (ĐKKD) nâng từ thông tư lên nghị định vừa qua đã loại bỏ được rất nhiều các ĐKKD không cần thiết, không hợp lý, không minh bạch. Thế nhưng ngay trong các luật hiện hành cũng có rất nhiều các điều kiện kinh doanh chất lượng kém và cần được loại bỏ/sửa đổi. Con số rà soát mà VCCI đưa ra tại hội thảo cho thấy có đến 37 luật với 100 điều cần có sự sửa đổi, bổ sung. Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (VCCI), cụ thể là Luật Kế toán quy định người đứng đầu phải có bằng kế toán viên (trong khi chủ điều hành doanh nghiệp không nhất thiết phải có bằng này); Luật Điện ảnh yêu cầu doanh nghiệp phát hành phim phải có rạp chiếu phim (không cần thiết vì doanh nghiệp có thể thuê rạp chiếu phim); Luật Viễn thông quy định doanh nghiệp phải có khả năng tài chính, tổ chức bộ máy và nhân lực phù hợp; có phương án kỹ thuật, phương án kinh doanh khả thi (can thiệp quá sâu vào hoạt động doanh nghiệp); Luật Giá yêu cầu thẩm định viên về giá phải có phẩm chất đạo đức, liêm khiết, trung thực, khách quan (khó xác định tiêu chí)...

Thậm chí, danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư 2014 cũng được VCCI đề nghị có sự điều chỉnh khi kiến nghị bỏ đến 29 ngành nghề như: kinh doanh dịch vụ đào tạo đại lý bảo hiểm; kinh doanh dịch vụ tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần; kinh doanh dịch vụ mua bán nợ; hoạt động dạy nghề; kinh doanh dịch vụ việc làm; kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô... Cùng với đó là hàng chục hoạt động kinh doanh khác được đề nghị sửa, bổ sung, hợp nhất với danh mục khác.

Tại hội thảo, hàng loạt doanh nghiệp cũng liệt kê nhiều luật khác cũng cần phải có sự sửa đổi, bổ sung. Ông Lê Ái Thụ, Tổng Hội Địa chất Việt Nam, nêu nghịch lý là Luật Khoáng sản của Việt Nam quy định có giám đốc điều hành mỏ và quy trách nhiệm và bị phạt trong việc để mỏ xảy ra vỡ, sạt lở... trong khi “ở nước ngoài cũng không có vị trí này”. “Vỡ, sạt lở chết người thì phạt ông giám đốc doanh nghiệp chứ phạt gì ông giám đốc điều hành mỏ. Một sự vô lý”, ông Thụ bức xúc. Cũng theo ông Thụ, Luật Bảo vệ môi trường và Luật Khoáng sản cũng đang có sự chồng chéo nhau và thể hiện rõ nhất là các quy định về thanh, kiểm tra. Điều này dẫn đến, 1 năm doanh nghiệp có thể bị đến vài chục cuộc thanh, kiểm tra với nhiều nội dung giống nhau.

Còn theo bà Nguyễn Kim Dung, Apolo Việt Nam, Luật Đầu tư mở, thông thoáng nhưng luật chuyên ngành lại không có sự điều chỉnh. Điều đó có thể thấy ở những điều khoản liên quan đến nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục. Ví dụ, trong danh mục hồ sơ cấp giấy chứng nhận đầu tư, Luật Đầu tư không yêu cầu phải nộp đề án tiền khả thi nhưng Nghị định 73 (quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục theo Luật Giáo dục) vẫn có yêu cầu nộp đề án này. Hay như Luật Đầu tư đã bãi bỏ thẩm quyền quyết định đầu tư của Chính phủ với dự án giáo dục nhưng Nghị định 73 vẫn quy định phải có chủ trương đầu tư của Chính phủ.

Đại diện một công ty luật cho biết, nhiều nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) đến Việt Nam tìm hiểu về nợ xấu khi chủ trương của Việt Nam là khuyến khích, tạo thuận lợi cho hoạt động mua nợ. Thế nhưng, với nợ xấu, tài sản đảm bảo duy nhất còn lại là nhà, đất nhưng chúng ta lại có quy định NĐTNN không được nhận thế chấp nhà, đất. Chủ trương thì tạo thuận lợi nhưng luật pháp lại không cho phép, không được đăng ký thay đổi. “Liệu rằng NĐTNN có dám bỏ tiền ra mua nợ có tài sản bảo đảm nhưng sau khi mua xong thì lại thành tài sản không có đảm bảo. Chúng ta đã cho phép thành lập công ty mua bán nợ nhưng cũng lại không đề cập đến chuyển giao tài sản có bảo đảm. Cuối cùng NĐTNN cũng phải quay về”.

Cơ hội đẩy nhanh cải cách thể chế

Theo ông Đậu Anh Tuấn, việc rà soát bất cập tại các luật lần này và dự kiến xây dựng một luật sửa đổi, bổ sung các luật về đầu tư, kinh doanh là cơ hội tốt giúp nhanh chóng sửa đổi các điểm vướng mắc mà không quá phụ thuộc vào chương trình xây dựng luật của Quốc hội; giúp xem xét hệ thống pháp luật trên tổng thể, thay vì tình trạng “cát cứ thẩm quyền” như trước đây;  giúp so sánh quy định của nhiều lĩnh vực để học hỏi lẫn nhau, tìm ra công thức quản lý chung.

Còn theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, với con số mà VCCI đề xuất cộng với ý kiến đóng góp trực tiếp của doanh nghiệp tại hội thảo thì con số luật cần sửa đổi bổ sung lên tới 50 luật với khoảng 150 quy định. Với những mục tiêu đã đề ra như: đến năm 2020 Việt Nam phải đạt chuẩn môi trường kinh doanh tốt nhất nằm trong 3 nước ASEAN dẫn đầu, hướng tới 1 triệu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả vào năm 2020, thực thi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU... thì áp lực cải cách thể chế là rất lớn. Điều đó cũng đặt ra yêu cầu về việc xây dựng, sửa luật theo quy trình rút gọn nhằm khắc phục những bất cập trên thực tế thay vì 4 - 5 năm mới sửa một luật như trước kia. Chính vì vậy, ông Lộc cho biết sẽ đề xuất Quốc hội việc sửa luật theo hướng một luật sửa nhiều luật để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nhằm tạo môi trường kinh doanh tốt hơn nữa cho doanh nghiệp. “Đòi hỏi của thực tiễn và hội nhập sẽ khiến cho 5 năm tới, việc hoàn thiện thể chế phải bằng 30 năm trước và 5 năm tới sẽ quyết định số phận của nền kinh tế Việt Nam là đi lên hay tụt xuống”, ông Lộc nói.

Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Lê Mạnh Hà cũng khẳng định, việc rà soát lại các luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh nhằm loại bỏ những điểm bất hợp lý, tương thích với Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp là hết sức cần thiết. Bởi vì điều này sẽ tạo thuận lợi hơn cho sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp.

Nguồn: SGGP Online