Doanh nghiệp vẫn chưa mặn mà

Sau 3 năm thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn theo hướng nâng cao giá trị và phát triển bền vững”, đến nay đã có 62 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố ban hành đề án, hoặc kế hoạch hành động tái cơ cấu nông nghiệp của địa phương.

Tái cơ cấu ngành nông nghiệp góp phần quan trọng vào kết quả sản xuất, kinh doanh của toàn ngành. Tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành từ năm 2013 đến 2015 tăng mạnh, đạt 88,3 tỷ USD, trung bình đạt gần 29,5 tỷ USD/năm. Chất lượng tăng trưởng tiếp tục được cải thiện…. Những kết quả này đã góp phần nâng cao thu nhập và đời sống của nông dân. Bình quân thu nhập hộ nông dân đã tăng từ 73,2 triệu đồng vào năm 2012 lên 97,6 triệu đồng năm ngoái. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế như: Sức cạnh tranh nông sản chưa cao, chuỗi giá trị còn ngắn, thị trường xuất khẩu chưa bền vững. Bên cạnh đó, an toàn thực phẩm nông sản còn nhiều bất cập, số lượng DN tham gia đầu tư chưa cao, chỉ chiếm 1% số lượng DN trên cả nước, trong đó chủ yếu là DN nhỏ và vừa….

Chăn nuôi được đánh giá là ngành hàng khá thành công trong quá trình tái cơ cấu với những bước chuyển biến rõ nét về chất lượng đàn giống vật nuôi, chất lượng sản phẩm chăn nuôi được kiểm soát tốt hơn; giá trị sản xuất tăng trung bình 4,1%/năm, thị trường và giá cả các sản phẩm chăn nuôi ổn định, đảm bảo thu nhập cho người chăn nuôi. Hiện chăn nuôi công nghiệp công nghệ cao đang có xu hướng phát triển mạnh với các tập đoàn kinh tế lớn trong nước và nước ngoài đầu tư như TH, Hoàng Anh Gia Lai, Bình Hà, DABACO, Thái Dương, CP…. Tại một số tỉnh đã hình thành liên kết theo chuỗi sản phẩm từ sản xuất đến thị trường, trong đó DN là nòng cốt, xác định các chuỗi ngành hàng lợi thế của địa phương. Từ đó, đã xuất hiện một số sản phẩm chăn nuôi được xuất khẩu mạnh: Năm 2015, thịt lợn sữa đông lạnh xuất sang Trung Quốc, Hồng Kông với sản lượng 39,4 nghìn tấn, đạt 103,5 triệu USD; trứng vịt muối xuất sang Malaysia, Singapore, Trung Quốc đạt 4,9 triệu USD; mật ong sang Mỹ, Đài Loan đạt 140 triệu USD.

Tuy nhiên, ông Hoàng Thanh Vân - Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết, hiện giá thành chăn nuôi vẫn cao hơn so với các nước từ 20-25% do chưa chủ động được nhiều yếu tố đầu vào, các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, manh mún. Để phát triển ngành chăn nuôi, ông Hoàng Thanh Vân kiến nghị: Tiếp tục nghiên cứu các chính sách hỗ trợ DN tham gia đầu tư nông nghiệp, đây là khâu quan trọng nhất trong tái cơ cấu, chỉ cần có 10 DN lớn tham gia đầu tư là ngành chăn nuôi yên tâm phát triển tốt.

Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư

Trong giai đoạn 2016-2020, ngoài nguồn vốn hơn 43.000 tỷ đồng đã được bố trí, Bộ NN&PTNT kiến nghị bổ sung thêm tối thiểu 96.000 tỷ đồng nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc để thực hiện thành công tái cơ cấu nông nghiệp. Tuy nhiên, theo đại diện của Bộ Tài chính, đây là khoản đầu tư rất lớn và trong tình hình ngân sách nhà nước eo hẹp như hiện nay, việc khuyến khích đầu tư của các DN vào nông nghiệp là giải pháp quan trọng.

Ông Lại Xuân Môn - Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam cho rằng: Tổ chức lại sản xuất theo hướng tập trung, xây dựng chuỗi giá trị, trong chuỗi giá trị sản xuất cần xác định vai trò của từng đối tượng sản xuất, riêng nông dân chỉ có thể đảm nhiệm giai đoạn giữa, tức là sản xuất, nông dân không thể vừa sản xuất vừa bán hàng được. Công việc bán hàng là phải để các DN làm, DN có bộ máy chuyên nghiệp, có tiềm lực kinh tế, có kinh nghiệm kinh doanh, do đó DN sẽ làm tốt khâu bán hàng.

Đồng quan điểm về vấn đề này, TS Đặng Kim Sơn - Chuyên gia nông nghiệp cho rằng: Hiện nay ngành nông nghiệp đã có nhiều mặt hàng chủ lực, phát triển tốt. Để đẩy mạnh phát triển các mặt hàng này cần có các chính sách thu hút, liên kết các DN có thực lực cùng đầu tư phát triển sản xuất theo chuỗi nhằm gia tăng giá trị sản phẩm. Hình thành các vùng sản xuất tập trung ở địa phương, tạo thành sức mạnh ở địa phương, nhất là các địa bàn trọng điểm như Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long. Đã đến lúc chúng ta cần có bước đột phá về đất đai, để tích tụ đất đai, để DN có đất phát triển sản xuất nông nghiệp theo tín hiệu của thị trường, có như thế mới thu hút được DN, tạo vùng chuyên canh.

Để thực hiện thành công tái cơ cấu nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định: Phải hình thành các trục phát triển nông nghiệp, cụ thể có 3 trục phát triển: Thứ nhất, cấp quốc gia lựa chọn 10 sản phẩm có lợi thế để chiếm lĩnh thị trường quốc tế; Thứ 2, sản phẩm cấp tỉnh có tính chất đặc thù địa phương; thứ 3, sản phẩm quy mô cấp địa phương, làm theo hướng mỗi làng một sản phẩm theo mô hình tỉnh Quảng Ninh đang làm. Trong thiết kế khung chính sách để đáp ứng yêu cầu phát triển 3 trục trên, cần đưa ra ưu đãi để DN trở thành đối tượng chủ lực thúc đẩy phát triển nông nghiệp. Đồng thời có chế tài xử phạt nghiêm đối với những trường hợp làm ăn gian dối, gian lận thương mại. Liên quan đến vấn đề tích tụ ruộng đất, ông Nguyễn Xuân Cường cho rằng, cần giải quyết triệt để để kiến nghị Chính phủ làm sao tạo điều kiện cho DN vào đầu tư nông nghiệp thuận lợi nhất.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, muốn tái cơ cấu có hiệu quả cần xác định được các sản phẩm chủ lực, có lợi thế cạnh tranh nhằm tạo nên những sản phẩm có khối lượng lớn, chất lượng cao, giá trị cao. Về tổ chức sản xuất, phải tăng cường liên kết giữa các DN với nhau, DN với hợp tác xã, DN với người dân; liên kết vùng, giữa các địa phương… tạo ra sản phẩm có số lượng lớn, chất lượng cao.

Nguồn: VEN