Theo Bộ Công thương, đến nay ngành sản xuất ô tô có trên 400 DN, đa số có quy mô vừa và nhỏ. Tổng công suất lắp ráp thiết kế khoảng 460.000 xe/năm. Trong đó, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 47%, DN trong nước khoảng 53%. Giai đoạn 2001 - 2014, tốc độ tăng trưởng bình quân khá cao, đạt 17%/năm. Mỗi năm, chỉ tính riêng các khoản thuế, ngành công nghiệp ô tô đóng góp khoảng trên 1 tỷ USD cho ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, ngành đã giải quyết công ăn việc làm cho khoảng 100.000 lao động trực tiếp. Các chủng loại xe tải, xe khách từ 10 chỗ ngồi trở lên, xe chuyên dụng sản xuất trong nước đã đạt tỷ lệ nội địa hóa cao, đáp ứng về cơ bản nhu cầu của thị trường…

Tuy nhiên, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam mới chỉ sản xuất được một số ít chủng loại phụ tùng đơn giản, có hàm lượng công nghệ thấp như gương, kính, ghế ngồi, bộ dây điện, ắc quy, săm-lốp, một số sản phẩm nhựa. Trong số 400 DN, chỉ một số rất ít đầu tư dây chuyền dập thân, vỏ xe. Mục tiêu đạt tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi 60% vào năm 2010 đã hoàn toàn thất bại. Thực tế cho đến nay mới đạt bình quân khoảng 7% - 10%, trong đó cao nhất là Toyota Việt Nam với riêng dòng Inova, đạt 37%. Các DN sản xuất ô tô Việt Nam cũng chưa tạo ra được sự hợp tác liên kết và chuyên môn hóa trong sản xuất, lắp ráp ô tô, sản xuất phụ tùng, linh kiện; chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn. Cùng với đó, mục tiêu giá bán xe hợp lý, phù hợp túi tiền người dân cũng không đạt được. Giá bán xe tại Việt Nam vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực…

Trước thực tế các loại thuế nhập khẩu ô tô sẽ giảm mạnh trong vài năm tới do thực hiện các thỏa thuận thương mại, đại diện Công ty Ô tô Trường Hải cho rằng, sẽ có 2 kịch bản xảy ra. Một là các công ty đang sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam đồng thời có các cơ sở sản xuất lớn hơn tại các nước ASEAN sẽ cố gắng duy trì sản xuất, duy trì một vài dòng xe, còn lại sẽ chuyển hướng sang nhập khẩu. Thứ hai là sẽ xuất hiện một làn sóng đầu tư mới của các hãng lớn nhưng chưa có nhà máy tại ASEAN, rất có thể các nhà đầu tư này sẽ muốn qua Việt Nam để hướng tới thị trường khu vực. Như vậy, nếu có chính sách đúng, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội phát triển ngành công nghiệp ô tô.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, việc thực hiện các cam kết hội nhập sẽ đặt ngành ô tô Việt Nam trước những thách thức lớn. Tuy nhiên, cơ hội cũng là rất lớn khi thị trường trong nước ngày càng phát triển, chưa tính đến thị trường khu vực. Vì vậy, trong thời gian tới, mục tiêu là phát triển công nghiệp ô tô trở thành ngành kinh tế chủ lực, tạo động lực phát triển, góp phần tăng trưởng kinh tế, đáp ứng nhu cầu cho người dân, DN, hướng đến xuất khẩu. Muốn vậy, phải có quyết tâm cao, hành động quyết liệt, sự đồng thuận giữa Chính phủ và DN, phải lấy mục tiêu phát triển để hành động, tháo gỡ khó khăn cho DN, kể cả các DN sản xuất, lắp ráp hay các DN phụ trợ. Phó Thủ tướng cũng đề nghị các DN sản xuất, lắp ráp ô tô cần vào cuộc tích cực, chủ động hơn, thể hiện qua việc tăng cường kết nối, phối hợp giữa các DN trong nước, giữa DN trong nước với DN quốc tế. Các DN cũng cần tái cấu trúc, lựa chọn sản phẩm chủ lực, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm. Thời gian tới, Chính phủ sẽ ưu tiên phát triển công nghiệp hỗ trợ thông qua việc đẩy mạnh hợp tác, mở rộng thị trường và triển khai các chính sách để hấp dẫn các nhà đầu tư vào lĩnh vực này. Phó Thủ tướng giao các bộ, ngành liên quan khẩn trương rà soát cơ chế, chính sách để bổ sung các chính sách còn thiếu, điều chỉnh những chính sách chưa phù hợp và quan trọng hơn, tạo sự đồng bộ, thống nhất để tháo gỡ khó khăn, phát triển ngành công nghiệp ô tô.

Nguồn: SGGPO