Trên thực tế, trong suốt 10 năm qua (2007 - 2017), mức tăng lương tối thiểu đều từ 7 đến 12% mỗi năm, trong khi đó, GDP chỉ tăng khoảng 6%/năm, năng suất lao động chỉ tăng 2%/năm.
Mức lương tối thiểu vùng từ năm 2011 - 2017 và dự kiến đến 2020.
DN FDI lo ngại
Theo ghi nhận của Báo DĐDN tại không ít các DN Nhật Bản và Mỹ tại Việt Nam đều tỏ ra lo ngại việc tăng lương nhanh có thể kéo giảm sức cạnh tranh của Việt Nam và việc tăng lương tối thiểu năm 2018 nếu bằng với mức tăng 2017 sẽ khiến cho họ khó càng thêm khó.
Ông Hiroshi Karashima, Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam (JBAV) đánh giá, trong những năm qua, mức tăng lương tối thiểu hàng năm tại Việt Nam đã vượt đáng kể so với chỉ số CPI. Năm 2016, tiền lương tối thiểu ở Việt Nam đã tăng bình quân 7,3%, cao hơn hẳn so với tỷ lệ tăng 2,6% của CPI. Kết quả là, mức lương tối thiểu hiện tại của Việt Nam (ở khu vực 1) cao hơn mức lương ở lĩnh vực công nghiệp chính của Philippines, trong khi Malaysia và Thái Lan đã hạn chế tăng lương tối thiểu. Thừa nhận rằng, việc tăng lương tối thiểu sẽ góp phần mở rộng nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, theo ông Hiroshi Karashima: “Với tốc độ tăng nhanh như vậy, chúng tôi lo ngại rằng Việt Nam sẽ mất khả năng cạnh tranh tương đối so với các nước láng giềng. Tôi cho rằng sẽ là chiến lược khi xác định mức tăng lương tối thiểu thích hợp hàng năm dựa trên mức tăng CPI” - ông Hiroshi Karashima cho biết.
Về phía đại diện cộng đồng DN Mỹ tại VN (AmCham) cũng cho rằng, VN quyết định tăng lương tối thiểu phải được xem xét dựa trên năng suất lao động nếu VN muốn duy trì khả năng cạnh tranh.
TS Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may VN cũng nhận định, hiếm có quốc gia nào lại tăng lương tối thiểu vùng hằng năm và tăng ở mức cao như ở VN. Trong 10 năm qua (2007 – 2017), bình quân mỗi năm VN đã tăng lương tối thiểu ở mức 21,8% đối với DN trong nước và tăng khoảng 15% với DN nước ngoài. Điều này khiến DN gặp nhiều khó khăn… Ngoài ra, theo ông Cẩm, hiện chỉ 9,4 triệu lao động có hợp đồng phải áp dụng lương tối thiểu, phần lớn người lao động ở các khu vực phi chính thức không được kiểm soát về lương, gây mất công bằng trên thị trường lao động.
Vì vậy, ông Cẩm đề xuất chưa nên tăng lương tối thiểu năm 2018, hoặc có kế hoạch hoãn 1 - 2 năm mới tăng lương 1 lần, để DN có tích lũy, cải thiện năng lực cạnh tranh.
Bù lạm phát
Theo TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH), năm nay lạm phát và tăng trưởng đều được xác định ở mức thấp, năng suất lao động tăng cũng chỉ như các năm trước. Cùng đó, lương hiện tại đang đáp ứng được 90% nhu cầu sống tối thiểu, nên mức tăng lương nên cân nhắc mức độ hợp lý.
Bà Hương cũng lưu ý, “mục tiêu tăng lương tối thiểu để cải thiện thu nhập của nhóm đối tượng có lương thấp nhất tại DN, nhóm này được tăng lương sẽ kéo theo các nhóm khác cùng tăng”.
Tuy nhiên, theo vị chuyên gia này, tăng lương DN sẽ buộc phải cắt giảm lao động, làm gia tăng số người mất việc làm. Chưa kể, đi kèm là các khoản phí về bảo hiểm xã hội, công đoàn… được tính trên cơ sở lương cũng tăng. Bà Hương cho rằng, tăng lương sẽ thúc đẩy các DN đầu tư nhiều hơn cho công nghệ để nâng cao năng suất lao động. “Các DN phải tính phương án từ bỏ các công nghệ lạc hậu chủ yếu sử dụng lao động, tiêu tốn năng lượng, ô nhiễm môi trường”, bà Hương nhấn mạnh.
Tăng lương tối thiểu là vấn đề lớn không chỉ đối với Việt Nam mà với tất cả các nước trong khu vực vì nó gắn liền với năng lực cạnh tranh quốc gia. Đặc biệt, khi lương tăng đòi hỏi năng suất lao động cũng phải tăng tương xứng. Do vậy, ngoài việc đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động thì rất cần có những chính sách quan tâm đặc biệt đến phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao trình độ, tay nghề cho người lao động để tăng năng suất lao động. Đây chính là đòn bẩy tăng thu nhập, tăng tiền lương cho người lao động và tăng sức cạnh tranh cho DN.
Nguồn: DDDN
