Tin nổi bật
Đấu thầu dự án cơ sở hạ tầng: Phải tránh lựa chọn nhà đầu tư theo tiêu chí 'ham của rẻ'
28/06/2019 - 514 Lượt xem
Đây là một kiến nghị của Nhóm Công tác cơ sở hạ tầng - Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), đưa ra tại VBF giữa kỳ 2019.
Nhà đầu tư "giá rẻ" kéo theo chất lượng thấp và vấn đề môi trường
Theo Nhóm Công tác cơ sở hạ tầng (CSHT), một trong những thách thức chính trong phát triển CSHT bền vững ở Việt Nam là thông lệ lựa chọn nhà đầu tư dựa vào giá được chào. Việc lựa chọn các nhà đầu tư tư nhân hiện nay chủ yếu vẫn dựa trên sự cạnh tranh về mức giá thấp nhất thay vì tính đến năng lực kỹ thuật và tài chính thực sự của nhà đầu tư.
Trong hầu hết các lĩnh vực quan trọng như giao thông, xử lý chất thải, sản xuất điện…, nhà đầu tư đưa ra giá tốt nhất sẽ được chọn, trong khi những nhà đầu tư chú trọng vào năng lực kỹ thuật và tài chính để thực hiện dự án lại không được coi trọng.
Nhóm Công tác nhận định rằng, thực tiễn này dẫn đến hệ quả là các nhà đầu tư "giá rẻ" sau khi được lựa chọn thường yêu cầu tăng chi phí đầu tư lên nhiều lần ở các giai đoạn sau của dự án vì giá chào bán ban đầu thường không đủ. Chính phủ khi đó rất khó từ chối yêu cầu này, vì vào thời điểm đó các dự án đều đã trong quá trình xây dựng dở dang.
Bên cạnh đó, nhiều công trình CSHT chất lượng thấp và không đạt tiêu chuẩn môi trường. Bởi, giá rẻ thường đi đôi với công nghệ chất lượng thấp và thiếu các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường.
Một thách thức nữa là việc thiếu tính minh bạch khi giao dự án và lựa chọn nhà đầu tư cũng khiến các nhà đầu tư có uy tín e ngại khi tham gia đấu thầu. Một ví dụ điển hình là các dự án BT đổi đất lấy hạ tầng. Do việc kiểm soát chi phí đầu tư các dự án BT không được minh bạch, nhà đầu tư thường được hưởng lợi từ việc được cấp phép dự án thương mại có giá trị cao hơn chi phí đầu tư thực tế của dự án BT.
Do đó, đề xuất của Nhóm Công tác để tháo gỡ điểm nghẽn này là tránh việc lựa chọn nhà đầu tư chỉ dựa vào mức giá.
"Với các thành tựu ấn tượng của Việt Nam thời gian qua, đã đến lúc Chính phủ cần xem xét chấm dứt việc lấy mức giá làm tiêu chí quan trọng lựa chọn nhà đầu tư. Thay vào đó, Chính phủ cần tạo điều kiện thuận lợi cho những nhà đầu tư có uy tín cam kết xây dựng được các công trình CSHT có chất lượng cao, tác động tối thiểu đến môi trường. Về lâu dài, cách này tiết kiệm chi phí hơn so với việc chọn các nhà đầu tư giá rẻ, vì các công trình chất lượng cao sẽ không tốn nhiều chi phí để sửa chữa hoặc khắc phục các hệ lụy về môi trường", báo cáo của Nhóm Công tác cho biết.
Tăng tính minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư
Đồng thời, một kiến nghị nữa của nhóm là tính minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư cần được cải thiện, để nhà đầu tư yên tâm và có niềm tin khi tham gia đấu thầu dự án. Đặc biệt, khung pháp lý cho phát triển CSHT cần sớm được cải thiện để khuyến khích nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này.
Đánh giá cao tầm quan trọng của việc thúc đẩy các dự án CSHT, Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam (JCCI) cho rằng, khi ngân sách khó khăn, nợ công ở mức cao, Việt Nam cần thúc đẩy các dự án CSHT của tư nhân. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư gặp phải rủi ro cao trong mô hình đối tác công tư (PPP), trong quan hệ đối tác công tư hiện tại. Để khuyến khích các DN nước ngoài tham gia vào các dự án PPP, JCCI đề nghị cần làm rõ sự phân bổ rủi ro giữa Chính phủ và các bên tư nhân, hỗ trợ toàn diện cho tư nhân nhằm đảm bảo sự hoàn vốn hợp lý từ đầu tư.
Về vấn đề này, Hiệp hội DN châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) kiến nghị, Luật về đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) cần được ban hành càng sớm càng tốt, điều quan trọng là xây dựng mối quan hệ tin cậy lâu dài và các quy tắc rõ ràng giữa Chính phủ với các DN và các thị trường.
Theo EuroCham, có hai "di sản" lớn trong quá khứ phải vượt qua để đưa PPP thực thi có quy mô tại Việt Nam. Thứ nhất, minh bạch rằng các dự án PPP là sự phối hợp giữa các khu vực công và tư, không phải là dự án của Chính phủ. Vì vậy, các dự án này chủ yếu phải tuân theo các quy định pháp luật thông thường. Vấn đề thứ hai là quan niệm cho rằng cái gì không được quy định thì sẽ không tồn tại, điều này làm giảm phạm vi các DN có thể giải quyết vấn đề, do đó cần giảm thiểu./.
Nguồn: Thời báo Tài chính
