Số lượng đông, đóng góp nhiều cho nền kinh tế nhưng những số liệu trên cho thấy, các doanh nghiệp SME gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn lực tài chính từ hệ thống ngân hàng. Khoảng trống này đang tạo ra một thị trường rất lớn cần được khai thác hiệu quả. Đặc biệt, thời điểm này công nghệ đang phát triển rất nhanh, mang đến cơ hội khai mở tiềm năng thị trường với số lượng khách hàng doanh nghiệp đông đảo.

Cách đây hơn 2 năm, tại một diễn đàn về chuyển đổi số, một doanh nghiệp công nghệ đã giới thiệu mô hình giải pháp để giải quyết “nỗi đau” - khả năng tiếp cận vốn hạn chế cho doanh nghiệp SME. Mô hình này được xây dựng dựa trên sự thấu hiểu thực tế mà các doanh nghiệp SME đang đối mặt.

Theo đó, nhiều rào cản hạn chế doanh nghiệp SME vay vốn ngân hàng theo cách thức truyền thống. Thiếu tài sản thế chấp, thiếu lịch sử tín dụng, báo cáo tài chính thiếu minh bạch… khiến ngân hàng cũng khó xét duyệt, buộc tổ chức, doanh nghiệp phải tìm đến các kênh vốn phi chính thức với chi phí cao và rủi ro lớn.

Chuyển đổi số và mô hình cho vay trực tuyến theo hình thức tín chấp sẽ giúp khắc phục tình trạng này, tạo cơ hội để doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn với chi phí hợp lý, qua đó nâng cao năng lực sản xuất, tạo việc làm.

Với những doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện được vay vốn, việc giải ngân nhanh chóng, chỉ trong vòng 1 ngày thay vì kéo dài nhiều tuần như hình thức vay truyền thống trước đó. Đặc biệt, do không tài sản bảo đảm nên thay thế bằng đánh giá dựa trên dữ liệu số.

Giải pháp này cũng đòi hỏi doanh nghiệp cung cấp số liệu, dữ liệu chuẩn. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp mới nhanh chóng và dễ dàng tiếp cận vốn vay ổn định. Từ con số vài trăm tỉ giải ngân ban đầu, đến năm 2024, con số này đã tăng lên hơn 8.600 tỉ đồng. Đến tháng 8 năm nay, số tiền giải ngân đã lên hơn 11 ngàn tỉ đồng. Tỷ lệ vay thành công đạt 30% - cao gấp 10 lần so với quy trình truyền thống.

PGS TS Đặng Ngọc Đức - Viện trưởng Viện Công nghệ tài chính, trường đại học Đại Nam nhấn mạnh: hình thức cho vay trực tuyến cho phép các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại tiếp cận nhóm khách hàng là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Đây chính là thị trường tiềm năng, có quy mô rất lớn trong nền kinh tế của mọi quốc gia.

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và sự tham gia tiên phong của các fintech đã thúc đẩy việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho loại hình này. Hiện cơ sở pháp lý cho vay trực tuyến đang từng bước được xây dựng, tạo nền tảng vững chắc cho việc triển khai rộng rãi hình thức cấp tín dụng trên môi trường số. Ngoài ra, với “chất xúc tác” quan trọng là công nghệ AI, IoT đã hỗ trợ cho cơ sở khai thác dữ liệu lớn và giúp cho việc quản trị rủi ro của các tổ chức tín dụng, ngân hàng trở nên hiệu quả hơn.

“Về bản chất, cho vay trực tuyến là số hóa quy trình cho vay nhưng cũng chính là thay đổi phương thức đo lường và đánh giá rủi ro tín dụng. Thay vì dựa vào hồ sơ giấy tờ và những “dữ liệu quá khứ”, cho vay trực tuyến với sự hỗ trợ của công nghệ mới cho phép các cơ sở tín dụng có thể phân tích hành vi tiêu dùng, lịch sử giao dịch, dữ liệu mạng xã hội để đánh giá khả năng trả nợ theo thời gian thực. Đồng thời còn có thể dự đoán mức độ rủi ro tiềm tàng của mỗi khách hàng, cho phép cá nhân hóa các món vay với những điều kiện và phương pháp quản lý rủi ro phù hợp nhất” - PGS TS Đặng Ngọc Đức đánh giá.

Với những định hướng quan trọng của Ngân hàng Nhà nước, chuyên gia này kỳ vọng rằng loại hình cho vay này sẽ tiếp tục được mở rộng, nhất là với các doanh nghiệp SME, doanh nghiệp siêu nhỏ, các khoản vay không tài sản đảm bảo. PGS TS Đặng Ngọc Đức thậm chí đánh giá đây là giải pháp mang tính chiến lược của các tổ chức tín dụng trong việc tiếp cận, chiếm lĩnh phân khúc thị trường có quy mô và tiềm năng lớn nhất của kinh tế Việt Nam trong kỷ nguyên tài chính số.

Tuy vậy, để đạt được mục tiêu trên, PGS TS Đặng Ngọc Đức cho rằng cần hoàn thiện hành lang pháp lý và thúc đẩy cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho mô hình này. Bên cạnh đó, tăng cường đầu tư và ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ quy trình cho vay; phát triển hệ sinh thái tài chính số nhằm tích hợp cho vay trực tuyến với các dịch vụ khác tạo ra trải nghiệm liền mạch cho khách hàng…

Diễn đàn Doanh nghiệp điện tử